Przywództwo to złożony oraz wielowymiarowy proces, polegający na wywieraniu wpływu na jednostki lub grupy o określonej liczebności w celu osiągnięcia pożądanych rezultatów. Różne mogą być podejścia do zarządzania innymi ludźmi, jak i metody służące nadawaniu kierunku realizowanym przez nich działaniom. Dlatego istnieje co najmniej kilka rodzajów, stylów oraz koncepcji przywództwa. Przyjrzyjmy się im nieco bliżej. Na uwagę zasługuje chociażby przywództwo charyzmatyczne – poznaj definicję tego pojęcia.
Czym wyróżnia się wskazana forma kierowania zespołem? Jakie są jej zalety i wady? Jak zachowuje się charyzmatyczny lider? Jakich zasad się trzyma? Jakie są cechy charakterystyczne dla takiej osoby? Już teraz przekonaj się, co warto wiedzieć na temat przywództwa charyzmatycznego. Być może okaże się, że w Twoim otoczeniu znajdują się liderzy, którzy obdarzeni są charyzmą!
Co to jest przywództwo charyzmatyczne?
Przywództwo charyzmatyczne (inaczej określane jako panowanie charyzmatyczne) to jeden ze stylów kierowania ludźmi. Określenie to wprowadził Max Weber (inne typy panowania są następujące: tradycyjne i legalne). W tym przypadku lider ma imponującą, nadprzyrodzoną siłę – dysponuje niekwestionowaną charyzmą, zdolnością przyciągania oraz inspirowania innych, swego rodzaju darem i magiczną mocą, nadzwyczajnymi umiejętnościami, które sprawiają, że wyróżnia się na tle konkurencji. Zarządzanie grupą osób w takim stylu bazuje na autorytecie przywódcy, który uważa, że ma do spełnienia jakąś ważną misję, od której powodzenia wiele zależy.
Czym jest charyzma? To pojęcie odnosi się do pewnej specyficznej cechy osobowości, dzięki której dana osoba wzbudza entuzjazm, zaufanie oraz jest zdolna przyciągać, inspirować i wpływać na innych. Charyzmatyczni ludzie są błyskotliwi, żywiołowi, otwarci, umieją rozmawiać oraz słuchać, potrafią też doskonale przemawiać, nie brakuje im uroku osobistego. Niekiedy dostrzega się, że wytwarzają oni wokół siebie niepowtarzalną aurę.
Często można spotkać się ze stwierdzeniem, że osoby, które cechuje charyzma, to po prostu ludzie sukcesu z powodzeniem osiągający wszystko, co sobie zaplanują. Świetnie odnajdują się oni w pracy na odpowiedzialnych stanowiskach – mogą być kierownikami, dyrektorami, a nawet prezesami. To prawdziwi eksperci w swojej dziedzinie, na których zdaniu i opinii można polegać. Charakterystyczny jest ponadto fakt, że osoby charyzmatyczne pomagają tworzyć i pielęgnować głębokie relacje.
Niektórzy ludzie rodzą się z charyzmą, natomiast inni dążą do jej rozwijania. Jednym ze sposobów, w jaki można to uczynić, jest aktywny udział w specjalistycznych szkoleniach o takiej tematyce, gdzie nie brakuje teoretycznej wiedzy potwierdzonej wieloletnim doświadczeniem oraz praktycznych ćwiczeń. Podczas tych sesji edukacyjnych charyzmatyczni przywódcy uczą liderów stawiających na rozwój, jak się do nich upodobnić i konsekwentnie budować samoświadomość.
Charyzmatyczni liderzy – przykłady
Kogo można wskazać jako przykład osobowości charyzmatycznej – znanej z przeszłości lub teraźniejszości? Będzie to między innymi:
Lech Wałęsa – były prezydent Polski, lider NSZZ Solidarność, jeden z najważniejszych uczestników obrad Okrągłego Stołu, odegrał kluczową rolę w walce z reżimem komunistycznym w naszym kraju.
Jan Paweł II – papież, który przyciągał miliony wiernych z całego świata, miał istotny wpływ na obalenie komunizmu w Europie Środkowo‑Wschodniej.
Nelson Mandela – prezydent RPA, działacz na rzecz praw człowieka, mąż stanu, który całe swoje życie podporządkował walce z apartheidem, czyli południowoamerykańskim systemem politycznym.
Martin Luther King – działał na rzecz równouprawnienia Afroamerykanów i zniesienia dyskryminacji rasowej, zasłynął za sprawą swoich przemówień, ponieważ wręcz do perfekcji opanował sztukę operowania słowem.
Angela Merkel – była kanclerz Niemiec, uznawana za jednego z najbardziej wpływowych polityków w Europie w XXI wieku, jej zdolność do skutecznego negocjowania odegrała kluczową rolę w zarządzaniu kryzysami.
Barack Obama – były prezydent Stanów Zjednoczonych, zwolenników zyskał dzięki: autentyczności, umiejętnościom oratorskim, emanowaniu spokojem oraz dążeniom do skierowania kraju na ścieżkę postępu.
Mahatma Gandhi – indyjski przywódca polityczny i religijny, zwany Ojcem Narodu, jego pokojowy ruch niepodległościowy był oparty na zasadach pacyfizmu.
Margaret Thatcher – najbardziej rozpoznawalna wśród brytyjskich polityków, była pierwszą kobietą, która piastowała stanowisko Premiera Wielkiej Brytanii.
Te przykłady pokazują, że przywództwo charyzmatyczne niejedno ma imię i manifestuje się na różne sposoby, przez co można przytoczyć imiona i nazwiska wielu postaci znanych z życia publicznego, pełniących różnorodne funkcje, które swoją postawą prezentują cechy charakterystyczne dla tego stylu kierowania ludźmi. Ważne jest także zauważenie, że charyzma nie zawsze idzie w parze z długotrwałym sukcesem, pozytywnym wpływem, czy dobrą sławą, a tacy liderzy mają nie tylko mocne, ale i słabe strony. Ponadto zaprezentowane powyżej wyliczenie pokazuje, że przywództwo charyzmatyczne może występować w różnych dziedzinach – polityce, biznesie, nauce, czy społeczeństwie obywatelskim. Każdy z tych liderów wykorzystywał (lub nadal to robi) swoje unikalne zdolności do tego, aby mobilizować i inspirować innych oraz porywać za sobą tłumy. Ciekawostką jest fakt, że wiele osób umieszczonych na tej liście należy do grona laureatów Pokojowej Nagrody Nobla.
Jakie cechy ma osoba charyzmatyczna?
Charyzmatyczni liderzy dysponują pakietem specyficznych cech i kompetencji, po których można ich rozpoznać. Niektóre z elementów tej magnetycznej, ponadprzeciętnej osobowości są wrodzone, a więc odziedziczone po przodkach. Jednocześnie wskazuje się, że istnieje możliwość rozwoju określonych predyspozycji i doskonalenia własnych umiejętności.
Najważniejsze cechy charakteru oraz zdolności charyzmatycznego przywódcy to: inteligencja, rozległa wiedza, mądrość, ambicja, ekstrawersja, wrażliwość, entuzjazm, empatia, pewność siebie (czasami nawet wręcz zawyżona samoocena), energiczność, uczciwość, szczerość, altruizm, komunikatywność, kreatywność, aktywne słuchanie, wysoki poziom motywacji, wizjonerskość, nasilony motyw dominowania, wewnętrzne poczucie kontroli, przejmowanie na siebie odpowiedzialności, wiarygodność, decyzyjność, zdolność do mobilizacji, pozytywne nastawienie do życia oraz otwartość umysłu.
Tacy ludzie wyróżniają się z tłumu za sprawą silnej, przyciągającej uwagę osobowości i przez to, jacy są równocześnie budzą zaufanie. To autorytety, które stanowią doskonały wzór do naśladowania oraz inspirują innych do działania, a dzięki temu szybko zyskują grono zwolenników. Przyświeca im również mocne przekonanie o słuszności (zwłaszcza moralnej) uznawanych wartości, czy podejmowanych decyzji.
Takie są właśnie indywidualne rysy typowe dla charyzmatycznego lidera. Widać więc, że ta lista jest dość długa, a i tak nie stanowi wyczerpującego wyliczenia – na pewno można by dopisać do niej jeszcze kilka punktów.
Przywództwo charyzmatyczne – zachowania
Jednocześnie trzeba mieć świadomość, że charyzmatycznego przywódcę, można rozpoznać nie tylko poprzez jego cechy, ale również dzięki temu, jak się zachowuje w różnych sytuacjach. Specyficzne zachowania, które obserwuje się u osób z charyzmą, są następujące:
· nieustanne uczenie się i samodoskonalenie,
· podejmowanie niekonwencjonalnych działań,
· brak obaw przez zrobieniem czegoś innowacyjnego,
· ciągłe stawianie przed sobą nowych wyzwań,
· klarowne wyrażanie swoich myśli,
· wykazywanie zrozumienia wobec potrzeb innych osób,
· posiadanie wyraźnej wizji przyszłości i przekazywanie jej innym,
· promowanie pozytywnego podejścia do trudnych sytuacji,
· przekraczanie własnych granic,
· skuteczne pobudzanie innych do działania,
· zdolność do kreatywnego myślenia,
· gotowość do proponowania nowatorskich rozwiązań,
· efektywne analizowanie sytuacji i podejmowanie trafnych decyzji,
· motywowanie innych do osiągania wyższych celów,
· przywiązywanie uwagi do współpracy i budowania silnych zespołów,
· branie pełnej odpowiedzialności za swoje czyny,
· uwzględnianie opinii innych, a nie kierowanie się jedynie własnym zdaniem,
· zdolność szybkiego adaptowania się do zmieniających się warunków,
· rozbudzanie u innych ducha zdrowej rywalizacji,
· zarażanie wszystkich wokół pozytywną energią,
· stanowczość w podejmowaniu decyzji,
· gotowość do ryzyka w celu osiągnięcia upragnionego sukcesu,
· przemawianie publiczne i ciekawe opowiadanie historii,
· entuzjastyczne podchodzenie do realizacji swoich zadań,
· przestrzeganie ustalonych reguł,
· regularne udzielanie podwładnym informacji zwrotnej,
· krytykowanie w sposób konstruktywny,
· uwzględnianie w działaniu potrzeb zwolenników,
· stawianie współpracownikom lub podwładnym wysokich standardów.
Na czym polega przywództwo charyzmatyczne? Korzyści z takiego podejścia
Praktyka pokazuje, że przywództwo charyzmatyczne ma wiele zalet, które są zauważalne nawet na pierwszy rzut oka. Które mocne strony takiego podejścia zasługują na największą uwagę? Można tu wymienić między innymi: wzrost zaangażowania pracowników i wydajności wykonywanej przez nich pracy, zwiększoną efektywność w czasie kryzysu, poprawę atmosfery panującej w miejscu pracy, łatwiejsze pokonywanie trudności, wsparcie w budowaniu silnej kultury organizacyjnej, rozwój kompetencji liderów, jak również wzmocnienie przywiązania zatrudnionych do firmy, w której pracują. Charyzma u liderów niejednokrotnie okazuje się dobra zarówno dla nich samych, jak i dla osób, którymi dowodzą oraz przedsiębiorstw, dla których pracują.
Mimo tych wielu zalet, ważne jest zauważenie, że przywództwo charyzmatyczne może nie być odpowiednie we wszystkich sytuacjach i dla każdej organizacji. Należy każdorazowo zastanowić się, czy sprawdzi się w konkretnym przypadku i wygeneruje tam największe korzyści. Trzeba też mieć świadomość, że jeśli moc charyzmy będzie nadużywana, istnieje ryzyko wystąpienia pewnych problemów. Jednym z kłopotów może być na przykład nadmierna koncentracja na jednej osobie i jednoczesne niezwracanie uwagi na potencjał drzemiący w pozostałych członkach zespołu. Warto więc zachować czujność i trzymać rękę na pulsie.
Co to znaczy, że ktoś ma charyzmę? Podsumowanie
Zaprezentowane powyżej informacje dobitnie pokazują, że praca nad rozwijaniem swojej charyzmy to wieloetapowy, rozłożony w czasie proces, który wymaga nieco cierpliwości, wytrwałości oraz wysiłku i na dobrą sprawę nigdy się nie kończy. Ponadto tego typu trening wiąże się z koniecznością refleksji nad tym, co się robi i jakie decyzje się podejmuje.
Być może dzięki temu, że poszerzyła się Twoja wiedza w tym zakresie, doszedłeś do wniosku, że właśnie masz taką charyzmatyczną osobowość, co potwierdzają nie tylko typowe dla Ciebie cechy charakteru, ale również to, w jaki sposób się zachowujesz w sytuacjach zawodowych lub w życiu prywatnym. Z drugiej strony, istnieje możliwość, że za sprawą tego opisu uświadomiłeś sobie, że znasz kogoś charyzmatycznego. Może to Twój szef albo współpracownik? Zastanów się nad tym jeszcze raz, ponieważ uświadomienie sobie tego okazuje się niezwykle przydatne w praktyce!
