Wartość pranych pieniędzy każdego roku równa jest 5% światowego PKB. Eksperci Deloitte i Instytutu Finansów Międzynarodowych mają pomysł, jak walczyć z tym procederem.
Firmy świadczące usługi finansowe wydają olbrzymie sumy na przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML/CFT – Anti‑Money Laundering/Counter Financing of Terrorism). Mimo to eksperci oceniają, że każdego roku pranych jest – oczywiście w różnych walutach – od 715 miliardów do 1870 miliardów euro. Niestety, problem nie dotyczy tylko ksiąg rozrachunkowych i kont bankowych. Pranie pieniędzy wiąże się bowiem z najcięższymi zbrodniami, z których skutkami zmagają się współczesne społeczeństwa. Towarzyszą mu też pozornie mniej drastyczne zjawiska, takie jak korumpowanie urzędników państwowych. Ci, okradając budżety swoich krajów, obniżają możliwości finansowania np. usług publicznych (w tym choćby opieki medycznej czy bezpiecznej infrastruktury miejskiej).
W Unii Europejskiej przechwytywanych jest mniej niż 1% nielegalnych przepływów finansowych. Rzeczywiste dane mogą być jeszcze gorsze, ponieważ nie wszystkie zdarzenia znajdują odbicie w oficjalnych rejestrach systemu finansowego.
Obowiązujące regulacje są niewystarczające, by móc efektywnie walczyć ze zjawiskiem prania pieniędzy – to wnioski płynące z raportu Deloitte oraz Instytutu Finansów Międzynarodowych (IIF): The global framework for fighting financial crime. Badacze przedstawiają jednak pomysł, jak zniwelować dysproporcje w tej nierównej walce „dobra ze złem”.
Średnio aż 27% transakcji handlowych było potencjalnie związanych z nielegalnym finansowaniem w 148 krajach rozwijających się w latach 2006–2015 – wykazała analiza przepływów finansowych wykonana przez Deloitte i IIF. Z tego aż 45% trafiło do zagranicznych ośrodków finansowych.
Opracowali siedem zaleceń, które mają pomóc w skuteczniejszym identyfikowaniu i powstrzymywaniu przepływu nielegalnego finansowania – zarówno na szczeblu międzynarodowym, regionalnym, jak i krajowym.
Siedem zaleceń, które pozwolą na skuteczniejsze zwalczanie przestępstw finansowych:
1. Globalne usprawnienia systemowe w zakresie zarządzania ryzykiem przestępstw finansowych
Eliminowanie różnic we wdrażaniu standardów i wytycznych Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) w poszczególnych krajach bądź regionach; konsekwentne stosowanie standardów i wytycznych FATF; wyeliminowanie luk systemowych (np. dzięki przeglądowi zagrożeń dla stabilności finansowej, wynikających z fragmentaryczności przepisów).
2. Rozwój partnerstwa sektora PPP
Szersza koordynacja wprowadzanych ulepszeń w ramach działań wywiadowczych partnerstwa publiczno‑prywatnego (czyli wymiana informacji między instytucjami finansowymi, organami ścigania, decydentami i organami regulacyjnymi) – międzysektorowo i transgranicznie, w celu skuteczniejszego zapobiegania wtargnięciom przestępców do systemu finansowego; wspieranie PPP odpowiednimi zasobami, także technologicznymi, wyposażenie ich w ulepszone i bardziej efektywne punkty wymiany informacji dla ich wyższej skuteczności.
3. Poprawa transgranicznej i krajowej wymiany informacji
Umożliwienie wymiany informacji na poziomie krajowym i międzynarodowym wewnątrz całej grupy instytucji finansowych, między instytucjami finansowymi, między instytucjami finansowymi a rządem oraz między rządami (w obu kierunkach), zachęcenie rządów G20 i państw spoza grupy do wymiany informacji oraz identyfikacji danych o wadze strategicznej, a także określonych typologii informacji i wskaźników geograficznych ryzyka przestępstw finansowych – na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym (w oparciu i partnerstwa publiczno‑prywatne i inne mechanizmy); rozważenie możliwości wdrożenia „wielonarodowego” raportowania podejrzanych aktywności, czyli „wielonarodowego” SAR (Suspicious Activity Report).
4. Poprawa wykorzystania i jakości danych
Przyspieszenie wysiłków na rzecz skuteczniejszej wymiany i łączenia informacji na temat poszczególnych podmiotów w celu skuteczniejszej prewencji i wykrywania nieprawidłowości; łączenie posiadanych danych wewnątrz m.in. przedsiębiorstw czy instytucji finansowych na temat poszczególnych klientów (np. między zespołami ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy, cyberprzestępczości i oszustw) dla uzyskania pełniejszego obrazu informacji na ich temat i możliwości wykrycia ewentualnych niespójności (w oparciu m.in. o procedurę należytej staranności).
5. Reformowanie systemów SAR
Usprawnienie sprzężenia zwrotnego między jednostkami analityki finansowej a sektorem regulowanym; wprowadzenie modelu „wniosków” SAR, uruchamiających dalsze dochodzenie.
6. Łagodzenie niespójnego lub niekonsekwentnego wdrażania standardów i wytycznych AML/CFT
Uwspólnianie standardów w wymiarze transgranicznym w celu wyeliminowania potencjalnych luk mogących służyć przestępcom; nadanie priorytetu jasności i spójności celów ponad dążeniem do osiągnięcia określonych wyników.
7. Usprawnienie technologii i zwiększenie zakresu jej wykorzystania do zwalczania nielegalnego finansowania
Chodzi m.in. o szersze stosowanie automatyzacji oraz wykorzystywanie sztucznej inteligencji.
