Polska gospodarka potrzebuje szybkiego i mocnego startu silnika inwestycji prywatnych – to jeden z podstawowych warunków solidnego i stabilnego wzrostu gospodarczego w przyszłości. Struktura planowanych inwestycji powinna długoterminowo wspierać globalną konkurencyjność polskich przedsiębiorstw.
Obecnie duża część przedsiębiorstw odracza decyzje o inwestycjach w obliczu rosyjskiej agresji na Ukrainę. Dlatego też uruchomienie środków dostępnych w ramach tzw. Nowej Perspektywy, czyli budżetu Unii Europejskiej na lata 2021–2027, jest teraz krytycznie ważne dla wzmocnienia inwestycji prywatnych.
Podział środków w ramach tego budżetu to reakcja Unii Europejskiej na nowe wyzwania stojące przed krajami członkowskimi w związku z umacnianiem się konkurencji ze strony globalnych graczy, pandemią czy realizacją polityki neutralności klimatycznej. Ponad 50% budżetu przeznaczone będzie na badania, innowacje, digitalizację i zazielenianie gospodarki. Istotna jego część – aż 30% ma być przeznaczone bezpośrednio na zwalczanie zmian klimatycznych. Nowe programy mają mieć znaczący wpływ na realizację Europejskiego Zielonego Ładu, co znajduje odzwierciedlenie w ich kształcie. Przykładowo na etapie konsultacji i uzgodnień programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) dodano nowy priorytet stanowiący aż 1/10 Programu, poświęcony wyłącznie tworzeniu technologii sprzyjających środowisku oraz wspieraniu ich zastosowania u przedsiębiorców. Środki finansowe w ramach Nowej Perspektywy będą więc w znacznie większym niż dotychczas stopniu przeznaczone na nowe priorytety, w mniejszym natomiast na zadania związane np. ze wspólną polityką rolną.
Z punktu widzenia krajów członkowskich w Nowej Perspektywie najważniejsze będą dwa strumienie dystrybucji funduszy – Wieloletnie Ramy Finansowe zwane Perspektywą Finansową 2021–2027 oraz NextGeneration EU – nowy mechanizm interwencyjny powołany w celu zwalczania skutków pandemii. Proces dystrybucji środków został wstrzymany do czasu wyjaśnienia kwestii spornych pomiędzy Komisją Europejską a Polską, niemniej zakres programowy jest już dzisiaj dokładnie znany i po osiągnięciu porozumienia realizacja opierać się będzie na opisanych zasadach.
W ramach NexGeneration EU środki przekazane zostają na realizację tzw. Krajowych Planów Odbudowy oraz działania, takich jak Horyzont Europa, będący następcą Horyzontu 2020, czy Fundusz na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
W Perspektywie Finansowej 2021–2027 przedsiębiorcy będą mogli liczyć w najbliższych sześciu latach na wiele różnych form wsparcia – od znanych już dotacji przez instrumenty finansowe, takie jak np. gwarancje, po wsparcie kapitałowe. Część dotychczasowych programów będzie miała swoich następców – Program Operacyjny Inteligentny Rozwój zostanie zastąpiony przez FENG. Podobnie rzecz ma się z Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko i Programem Operacyjnym Polska Wschodnia, które zastąpią odpowiednio Programy FENIKS – Fundusze Europejskie na Infrastrukturę Klimat i Środowisko – i FEPW – Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej. Programy są obecnie nadal konsultowane, szczegółów spodziewamy się na początku przyszłego roku, ale już dziś wiadomo, że planowane zmiany w sposobie ubiegania się o środki będą miały charakter ewolucyjny, nie rewolucyjny. Przykładem jest nowy, jaśniejszy podział odpowiedzialności za projekty B+R realizowane przez przedsiębiorców, pomiędzy PARP i NCBR – pierwszy przejmie rolę centrum wsparcia MŚP, większe firmy współpracować będą raczej z NCBR.
Zachowane zostały również fundusze regionalne w postaci Regionalnych Programów Operacyjnych.
W ich ramach przedsiębiorcy w poszczególnych województwach ponownie będą mogli ubiegać się o dotacje na inwestycje, ale według nowej mapy pomocy regionalnej, zatwierdzonej przez Komisję Europejską. Korzystne zmiany w wysokości maksymalnego dofinansowania zauważą prawdopodobnie firmy z większości regionów, gdyż progi pomocy zwiększono z 50%, 35% i 25% do odpowiednio 50%, 40% i 30%. Są jednak obszary, które liczyć się muszą z mniejszą niż dotychczas intensywnością pomocy – z województwa mazowieckiego wyodrębniono region warszawski stołeczny i pozbawiono go dostępu do środków regionalnych. Mniejsze poziomy wsparcia dotyczyć będą również trzech województw: dolnośląskiego, wielkopolskiego i pomorskiego.
O potrzebie szybkiego uruchomienia tych programów świadczy również bardzo duże zainteresowanie ostatnimi konkursami, realizowanymi ze środków z Perspektywy 2014–2020. W 2021 roku mimo trwającej pandemii widzieliśmy, że przedsiębiorcy aktywnie poszukiwali możliwości finansowania swojego rozwoju, szczególnie w obszarze działań badawczo‑rozwojowych oraz wdrożeniowych. W jednym z ostatnich konkursów na wdrożenie prac badawczo‑rozwojowych (tzw. Badaniach na rynek) wpłynęło aż 660 wniosków, na łączną kwotę dofinansowania prawie 4,5 miliarda złotych. Ze względu na dużą konkurencję dotację otrzymał tylko co 5 wnioskodawca. Z kolei w ostatnim konkursie na opracowanie nowatorskich rozwiązań (tzw. Szybka ścieżka) Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przyznało firmom z sektora MŚP aż 1,12 mld złotych dotacji.
Nowa pula środków dotacyjnych dla firm będzie dostępna w procedurach konkursowych ogłaszanych na szczeblu ogólnopolskim bądź regionalnym. W oczekiwaniu na nowe konkursy jeszcze w tym roku przedsiębiorcy mogą sięgać po dotacje dostępne w ramach instrumentu REACT‑EU, który jest elementem NextGenerationEU i zapewnia dodatkowe środki na odbudowę gospodarczo‑społeczną po kryzysie związanym z koronawirusem. Przykładem takiej szansy na dotacje jest trwający w województwie lubelskim nabór projektów związanych z energetyką odnawialną i termomodernizacją przedsiębiorstw.
Banki są istotnym uczestnikiem ekosystemu dystrybucji środków UE. Bank Millennium strategicznie stawia na rozwój współpracy z przedsiębiorcami realizującymi inwestycje wspierane dotacjami z programów publicznych. Obecnie mamy w ofercie produkty kredytowe pozwalające na współfinansowanie inwestycji realizowanych w ramach nowych Programów. Umożliwiamy klientom uzyskanie finansowania pomostowego, spłacanego z dotacji oraz uzupełniającego, pokrywającego pozostałe koszty inwestycji. Nasi klienci będą mogli skorzystać też z dedykowanych programów, takich jak Kredyt na innowacje technologiczne, który zostanie wzbogacony o komponent efektywności energetycznej. Eksperci naszego zespołu programów publicznych pomagają klientom w dokonaniu optymalnego montażu finansowego, umożliwiającego efektywną realizację projektu.
