Gruntowe wykształcenie, wieloletnie bogate doświadczenie zawodowe, zdolności przywódcze, umiejętność analitycznego myślenia, planowania, działania pod presją czasu – z reguły to właśnie takie cechy jako pierwsze kojarzą nam się z tymi najbardziej pożądanymi na rynku pracy, którymi na rozmowie kwalifikacyjnej warto się pochwalić, gdyż można dzięki nim zapunktować u potencjalnego przyszłego pracodawcy. Coraz częściej odwołujemy się również do interakcji międzyludzkich, inteligencji emocjonalnej, a także twórczości i kreatywności… Dziś przyjrzymy się głębiej właśnie temu ostatniemu zagadnieniu – czy istotnie te cechy mogą być przydatne w pracy i rozwijaniu swojej kariery, i to wcale niekoniecznie w branży artystycznej? Czy mogą być pomocne w rozwijaniu własnej firmy? Czy są to cechy, których warto szukać u kandydatów na swoich pracowników? Zdecydowanie warto to sprawdzić, dlatego zapraszamy na mały poradnik na temat szeroko pojętej kreatywności oraz twórczości w biznesie.
Czy i jak kreatywność może przydawać się w pracy?
Osoby kreatywne mogą wnieść wiele świeżości do każdej firmy, bez względu na zajmowane przez siebie stanowisko. Umiejętność twórczego myślenia i bogata wyobraźnia są to bowiem cechy, które nie tylko przydają się do rozwijania swoich prywatnych pasji artystycznych, ale również w życiu codziennym oraz właśnie w pracy. Jak się to przejawia? U takich osób w sposób szczególny rozwinięta jest umiejętność myślenia nieszablonowego, wychodzenia poza schemat, szukania rozwiązań tam, gdzie pozornie ich nie ma lub trudno je znaleźć. Dzięki temu udział takiej kreatywnej duszy w różnego rodzaju dyskusjach, spotkaniach, podczas tak zwanej burzy mózgów, może być na wagę złota. Ponadto tacy pracownicy na ogół świetnie współpracują w grupach oraz mogą być bardzo pomocni przy organizowaniu różnego rodzaju eventów, czy imprez firmowych.
Krótko mówiąc, kreatywność w biznesie jest to sztuka nietypowego, ale jednocześnie efektywnego rozwiązywania zadań oraz radzenia sobie z przeszkodami i trudnościami jeśli się takie pojawią. Kreatywne rozwiązywanie problemów przydaje się w naprawdę wielu sytuacjach – czy tego chcemy, czy nie, każda dynamicznie rozwijająca się firma, prędzej czy później natrafi na różnego rodzaju trudności i gorsze momenty. Bez dużej elastyczności i często właśnie twórczego podejścia, łatwo można także zatrzymać się w jednym, stałym punkcie, a przecież każda firma powinna dążyć do ciągłego udoskonalania się i do rozwoju.
Twórcze rozwiązywanie problemów w codziennej aktywności zawodowej
W jaki konkretnie sposób twórczość może okazać się pomocna przy rozwiązywaniu różnego rodzaju problemów zawodowych? Dzięki zdolności kreatywnego myślenia znacznie łatwiejsze może być znalezienie rozwiązania nawet w sytuacji pozornie bez wyjścia. Takie osoby nie rozpatrują rzeczywistości wyłącznie w kategoriach białych oraz czarnych. Dostrzegają różne odcienie szarości, czyli przekładając to na życie biznesowe, z większą skutecznością potrafią wyłapać różnego rodzaju niuanse, ciekawostki, chętnie proponują i opracowują różnego rodzaju udoskonalenia, nowe sposoby wykonywania danych obowiązków, czy sporządzania raportów w całkiem odmienny, a jednocześnie bardziej efektywny sposób. Mogą także zarażać dobrą energią do działania, wpływać na pozytywną atmosferę w pracy i wzajemną integrację w zespole.
Twórcze rozwiązywanie problemów – proces
Jak w teorii działa proces twórczego i kreatywnego rozwiązywania problemów w odniesieniu do aktywności zawodowej? Już w latach 80 i 90 XX wieku prowadzono na ten temat intensywne badania psychologiczne. Wśród powstałych wniosków warto wymienić chociażby fakt, że twórczość jest zjawiskiem, które występuje powszechnie i tak naprawdę każdy z nas ma w sobie jej spore pokłady. Problem polega na tym, że większość nas nie rozwija swojej kreatywności, nie pracuje nad nią, nie trenuje, uważając się (często niesłusznie) za osoby twardo stąpające po ziemi, którym nie przystoi przysłowiowe „bujanie w obłokach”. Kreatywność często uważana jest także mylnie za cechę wyróżniającą jedynie wybitne jednostki, prawdziwych geniuszów, za domenę artystów, pasjonatów różnego rodzaju zajęć z dziedziny sztuki, muzyki, literatury.
Liczne badania brały pod lupę także twórczość, w odniesieniu do kreatywnego rozwiązywania problemów. Okazało się, że proces twórczy wcale nie jest przypisany jedynie osobom szczególnie wyróżniającym się wyjątkowym, wrodzonym talentem, „darem darowanym z niebios”. Sama pasja tak naprawdę nigdy nie wystarczy. Potrzebna jest dodatkowo dobra organizacja, samozaparcie, często walki z samym sobą, ogromna determinacja i wytrwałość. Przestano uważać kreatywność za coś niezwykłego i nieosiągalnego dla przeciętnego człowieka, dla szarego „Kowalskiego”, pracownika firmy XYZ. Kreatywność zaczęto postrzegać jako umiejętność bardziej przyziemną, zwyczajną, dostępną dla każdego człowieka.
Twórczość w biznesie to proces dogłębnego przetwarzania informacji, rozwiązywania problemów w sposób nieszablonowy. Umiejętność tę jak najbardziej można rozwijać, pracować nad nią, pielęgnować w sobie, brać udział w różnego rodzaju wykładach, warsztatach i szkoleniach na ten temat, pracować z coachem. Twórcze, innowacyjne myślenie zdecydowanie warto ćwiczyć i trenować, rozwijać w sobie, podobnie jak pamięć, czy inne kompetencje miękkie.
Twórcze rozwiązywanie problemów – jak rozumieć kreatywność i twórczość?
Czy twórczość i kreatywność to terminy ze sobą tożsame? Często stosujemy je zamiennie, nie przykładając szczególnej wagi do faktu, że tak naprawdę są to nieco różne od siebie pojęcia. Mówiąc krótko, kreatywność to pewien proces umysłowy, który polega na wymyślaniu nowych idei, łatwość kojarzenia ze sobą różnych koncepcji, co prowadzi do różnego rodzaju oryginalnych, ciekawych rozwiązań. Twórczość to natomiast zjawisko nieco szersze, które zawiera sobie nie tylko proces, ale również osobę i efekt, czyli powstawanie pewnych dzieł, wytworów, rezultatów. O ile kreatywność nieco naturalniej udaje się nam przyjąć nam do sfery zawodowej, tak twórczość kojarzy nam się na ogół wyłącznie z dziedzinami typowo artystycznymi, wybitnymi jednostkami i dziełami sztuki.
Na płaszczyźnie biznesowej często stosuje się dodatkowo także pojęcie innowacyjności, które tak naprawdę zawiera w sobie właśnie bardzo podobną treść jak twórczość i kreatywność – cechy takie jak otwartość, ciekawość świata, tolerancja, motywacja wewnętrzna, zdolność do tworzenia i realizowania nowych idei, wymyślania i proponowania trafnych rozwiązań, spontanicznego reagowania na zaistniałe trudności, czy problemy. Przechodząc jednak konkretnie na sferę biznesu i działanie danej organizacji, kreatywność będzie tyczyć się głównie potencjału ludzkiego, twórczość możliwości i umiejętności rozwiązywania problemów, natomiast innowacyjność wdrażania nowych, nieznanych dotychczas lub ulepszonych metod działania. Warto podkreślić, że twórczość, kreatywność oraz innowacyjność to cechy zaliczane do naturalnych potrzeb człowieka. Nie tych podstawowych, ale tych wyższego rzędu, związanych z samorozwojem, samorealizacją, możliwością wyrażanie samego siebie i swojego indywidualizmu.
Rodzaje problemów w organizacjach
Warto w tym miejscu zastanowić się, na jakie w praktyce problemy w różnego rodzaju organizacjach, firmach, przedsiębiorstwach, może natknąć się zarówno pracodawca, jak i pracownik. Często wymienia się je w czterech podstawowych kategoriach:
· usuwanie usterek – polega na jak najszybszym i najskuteczniejszym wyeliminowaniu powstałych błędów, czy niedociągnięć i przywrócenie rzeczywistości do jej poprzedniego stanu.
· eliminowanie odchyleń od przyjętego standardu – szukanie źródła powstałego problemu, wdrażanie środków zaradczych, dodatkowych kontroli i analizy celem uniknięcia podobnych niedociągnięć w przyszłości.
· doskonalenie się – próba poprawy wyników, własnych standardów, wzniesienia się na kolejny poziom.
· innowacyjność – szukanie możliwości różnego rodzaju usprawnień dla firmy, pozwalających pracować skuteczniej, szybciej oraz efektywniej.
Problemy w biznesie mogą dotyczyć najróżniejszych kwestii – od szukania nowych pracowników, poprzez trudności natury finansowej, brak zdolności do godzenia życia osobistego z życiem służbowym, czy na przykład nieumiejętność dotarcia do szerszej grupy odbiorców i potencjalnych klientów.
Tak naprawdę każda, mniejsza, czy większa firma, będzie regularnie zmagać się z najróżniejszymi trudnościami, zmianami, koniecznością dostosowania się do nowych sytuacji i realiów. Dzięki kreatywności można podnieść skutecznie swoją produktywność, a także wyróżnić się na tle konkurencji. Ponadto kreatywność jest bardzo pomocna także w różnego rodzaju strategiach i kampaniach marketingowych, prowadzeniu mediów społecznościowych i tym podobne. To naturalne, że pewne branże i dziedziny gospodarki, czy konkretne stanowiska będą tworzyły nieco lepszy i podatniejszy grunt do różnego rodzaju procesów twórczych, tak naprawdę jednak w każdej pracy można odnaleźć sposobność, w której szeroko rozumiana innowacyjność może okazać się bardzo przydatna i pomocna w wielu sytuacjach.
Jakie są metody rozwiązywania problemów?
W jaki sposób najlepiej rozwiązywać problemy w pracy? Zgodnie z naszym artykułem – twórczo, kreatywnie i innowacyjnie. Zamiast niepotrzebnie stresować się trudnymi sytuacjami, poddawać presji czasu i nerwów, warto do każdej sprawy podejść na spokojnie i dokładnie przeanalizować wszelkie dostępne opcje. Tak naprawdę nigdy nie ma bowiem sytuacji bez wyjścia. Kreatywne myślenie może pomóc nam zobaczyć rzeczy, które na pierwszy rzut oka być może nie przyszłyby nam w ogóle do głowy. Często wystarczy bowiem wykonać ten pierwszy krok – dowiedzieć się do kogo można się zwrócić o pomoc, gdzie szukać informacji.
Kolejny temat, który warto tutaj poruszyć, to poszukiwanie inspiracji, który przecież łączy się z twórczością. Czym więcej artykułów biznesowych, mądrych wartościowych książek przeczytamy, tym nasze myślenie stanie się kreatywniejsze, a my zyskamy zarówno przydatną wiedzę, jak i szerszą perspektywę na różne tematy.
Szukając rozwiązania dla wyjątkowo trudnego problemu w swojej firmie, warto sięgnąć do dotychczas niestosowanych rozwiązań, zwołać burzę mózgów, oddelegować pewne zadania w ręce innej osoby, zasięgnąć rady kogoś z większym doświadczeniem. I choć czasami wymaga to wyjścia ze swojej sfery komfortu, zdecydowanie warto otworzyć się na nowe możliwości, ponieważ często okazują się najbardziej skuteczne i wartościowe. Polecamy także rozrysowywać różnego rodzaju wykresy, punkty, notatki, plany działania, pomysły – często to, co przeniesiemy z naszej głowy na papier, czy chociażby na ekran naszego komputera, na przykład pod postacią prezentacji multimedialnej lub wirtualnej mapy myśli, zaczyna żyć swoim życiem, generować kolejne pomysły i ulepszenia. Metody twórczego rozwiązywania problemów nie są tajemną wiedzą zarezerwowaną jedynie dla wybranych. To ogólnie dostępne narzędzia, po które każdy z nas może sięgnąć, aby jeszcze lepiej radzić sobie w swojej pracy, a dodatkowo także i w życiu prywatnym.
Twórcze rozwiązywanie problemów – problem solving
Koncepcje na temat twórczości i kreatywności zmieniały się wraz z upływem lat. Obecnie dużą popularnością cieszy się tak zwane podejście typu problem solving. Proces ten składa się z kilku zachodzących po sobie czynności: definiowanie problemu i szukanie przyczyny jego powstania, szukanie pomysłów jego rozwiązania, ocena i wybór potencjalnie najskuteczniejszej opcji, wdrożenie opracowanego rozwiązania w życie oraz ocena rezultatów powziętych działań. Taka technika niesie za sobą mnóstwo niepodważalnych korzyści – przede wszystkim pozwala dogłębnie zrozumieć i przeanalizować dany problem oraz znaleźć najtrafniejsze rozwiązanie. W technice problem solving najbardziej przydaje się właśnie kreatywność, zdolność twórczego, nieszablonowego myślenia, dogłębnego analizowania faktów, efektywna komunikacja z zespołem, przełożonym i innymi współpracownikami, a także umiejętność trafnego podejmowanie decyzji.
Kreatywność w biznesie a prowadzenie własnej działalności
Temat zakładania i prowadzenia własnej firmy idealnie wpasowuje się w nurt działań twórczych oraz kreatywnych. Tutaj przecież również umiejętność nieszablonowego myślenia, może znacznie ułatwić cały proces i przyczynić do sukcesu własnego biznesu. Już od samego początku tej drogi, na etapie wymyślania nazwy, tworzenia biznesplanu, szukania lokalizacji, planowania wystroju wnętrza, myślenie kreatywne może okazać się bardzo pomocne. Dzięki twórczemu podejściu można zdecydowanie szybciej i skuteczniej dotrzeć do potencjalnych klientów i utrzymać ich uwagę. Za sprawą kreatywności łatwiej wyjść obronną ręką z chwilowych trudności finansowych, czy innych bieżących problemów.
Czy kreatywnego rozwiązywania problemów można się nauczyć?
Zdecydowanie tak! To dobra wiadomość, ponieważ nawet jeśli dotychczas uważaliśmy się za osoby mało kreatywne i twórcze, wystarczy mała zmiana sposobu myślenia – umiejętności te nie są zarezerwowane wyłącznie utalentowanym, szczególnym jednostkom, ale dostępne dla każdego z nas, aby móc skutecznie nad nimi pracować i rozwijać je. Jak można ćwiczyć swoją kreatywność? Warto wiedzieć, że w tym temacie nie musimy od razu rzucać się na głęboką wodę. Można rozpocząć od niewielkich kroczków, prostych, ale skutecznych ćwiczeń. Świetnym przykładem może być wymyślanie skojarzeń do pojęć różnego rodzaju, praca w grupach, rozrysowywanie map myślowych, wyszukiwanie jak największej ilości propozycji na rozwiązanie danego problemu, w tym również takich jak najbardziej abstrakcyjnych i nieszablonowych.
Dlaczego twórczy pracownik może okazać się tak bardzo cenny?
W oczach pracodawcy kreatywny kandydat na dane stanowisko zdecydowanie może wyróżnić się na tle konkurencji. Jego otwartość umysłu, gotowość sięgania po nieszablonowe rozwiązania problemów, może bowiem okazać się bardzo cenna dla całej organizacji. Takie osoby są także często odważne, pomysłowe, niebojące się rozwijać, awansować i doszkalać. Taki pracownik z reguły obronną ręką znajdzie wyjście z trudnej sytuacji. Pomaga przełamywać rutynę, szuka innowacji, dąży do ciągłego rozwoju i wprowadzania zmian. Często cechuje się pozytywnym usposobieniem, entuzjazmem, którym zaraża innych. Kreatywność to przydatna cecha na każdym stanowisku – nie tylko w marketingu, ale również w finansach, czy pracy fizycznej. Twórczy pracownik jest o wiele bardziej elastyczny i otwarty. Łatwiej zniesie zmianę lokalizacji firmy, prośbę o wyjazd w delegację, czy o przygotowanie i poprowadzenie prezentacji multimedialnej.
Jak sprawdzić, czy dany kandydat do pracy cechuje się kreatywnością?
Czy podczas standardowej rozmowy o pracę można sprawdzić predyspozycje potencjalnego kandydata do twórczego rozwiązywania problemów i szeroko pojętej kreatywności oraz innowacyjności? Zdecydowanie tak. Wystarczy postawić przed nim nieszablonowe pytanie albo zadanie, które pozornie nie do końca pasuje do biznesowego interview i obserwować jak sobie poradzi i wybrnie z tej może dla niego niezbyt łatwej, nie do końca komfortowej sytuacji. To dobra praktyka, zwłaszcza, że większość standardowych pytań podczas takiego spotkania jest dosyć szablonowa, powtarzalna, zatem kandydat może już wcześniej przygotować sobie na nie odpowiedzi. Choć jedno inne, oryginalne pytanie, z całą pewnością pomoże poznać go z nieco innej strony i sprawdzić jak zmierzy się z tego typu nietypowym, kreatywnym zadaniem. Oczywiście czasami zdarzają się także osoby, które samych siebie określają i oceniają jako osoby kreatywne, twórcze i pomysłowe, niemniej jednak należy to raczej do rzadkości, a tak czy tak, najlepiej zweryfikować i sprawdzić to w praktyce, zamiast uwierzyć jedynie „na słowo”.
Jakie są techniki twórczego myślenia?
Twórcze rozwiązywanie problemów to przede wszystkim szukanie nietypowych, oryginalnych rozwiązań, wykraczających poza standardowy schemat myślenia. To także umiejętność dostrzegania potencjalnych zagrożeń, trudności i nieprawidłowości, przygotowywanie kilku opcji rozwiązania danego problemu celem sprawdzenia różnych alternatyw i ewentualności, przeprowadzenia dogłębnej analizy i zdecydowania się na tę najlepszą, najefektywniejszą opcję wyjścia z danej trudnej, czy niekomfortowej sytuacji. To także wymyślanie zupełnie od zera ciekawych idei i pomysłów, szybkie i często nieszablonowe kojarzenie ze sobą różnych faktów, skojarzeń, definiowanie na nowo. Dzięki twórczemu i kreatywnemu myśleniu o wiele łatwiej można także poradzić sobie z różnego rodzaju zmianami, przeobrażeniami, przebranżowieniem się i tym podobne.
Podsumowując, różnego rodzaju techniki twórczego rozwiązywania problemów to niezwykle przydatne narzędzia, zarówno na polu prywatnym, jak i biznesowym. Warto spróbować wdrażać je w życie, ćwiczyć swoją kreatywność i przede wszystkim nie bać się otworzyć na własną twórczość. To dawno obalony mit, że jest ona przypisana wyłącznie wybitnym jednostkom, artystycznym duszom, które zajmują się zawodowa szeroko pojętą sztuką. Każdy z nas może być twórczy i kreatywny, wystarczy tylko znaleźć i rozwijać te cechy w sobie, ćwiczyć, udoskonalać i obserwować ich pozytywny wpływ na rozwój swojej kariery i wykonywanie codziennych obowiązków – tak w domu, jak i w firmie.
