Różnorodność praktyk z zakresu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw powoduje, że trudno jest jednoznacznie wskazać, które z nich to zaznaczenie rodzącego się trendu, a które to tylko chwilowa moda i chęć wyróżnienia się.
Odpowiedzialność społeczna biznesu to złożona i kompleksowa koncepcja zarządzania. Dojrzałe podejście do CSR wymaga zaplanowania i wdrażania działań obejmujących różne wymiary funkcjonowania organizacji. Aktywność filantropijna, do której tak chętnie odwołują się przedsiębiorstwa w kontekście CSR, bezpośrednio nie dotyczy sposobu zarządzania i może być jedynie uzupełnieniem bardziej zaawansowanych praktyk. Praktycznymi przewodnikami po koncepcji, ułatwiającymi rozwijanie działań CSR w przedsiębiorstwach, mogą być: ISO 26000 Norma Międzynarodowa dotycząca społecznej odpowiedzialności czy Agenda na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 i zawarte w niej Cele Zrównoważonego Rozwoju.
Oba dokumenty odwołują się do zasad oraz obszarów priorytetowych dla współczesnych przedsiębiorstw i znalazły odzwierciedlenie w praktykach zgłaszanych do ostatniej edycji Raportu Forum Odpowiedzialnego Biznesu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”. Stanowi on największy w Polsce przegląd dobrych praktyk CSR z danego roku – w ostatniej edycji było to 880 dobrych praktyk zgłoszonych przez 180 firm.
Raport podzielony został na siedem obszarów zgodnych z wytycznymi ISO 26000. W dokumencie znalazły się dobre praktyki z obszarów: ładu organizacyjnego, praw człowieka, miejsca pracy, środowiska, uczciwych praktyk operacyjnych, zagadnień konsumenckich oraz zaangażowania społecznego i rozwoju społeczności lokalnej. Odwołanie do Celów Zrównoważonego Rozwoju w tegorocznej edycji znalazło się po raz pierwszy. Szczególnie interesujące było przyjrzenie się, które ze zgłoszonych praktyk wpisują się w realizację celów zaproponowanych przez ONZ w 2015 roku.
W oparciu o praktyki społecznie odpowiedzialne zgłoszone do raportu Forum Odpowiedzialnego Biznesu można wskazać kilka obszarów, w których firmy wykazują szczególną aktywność. Pierwszym z nich jest wolontariat pracowniczy. Działanie programu wolontariatu w firmie pozytywnie wpływa na zespoły pracowników. Rozwija umiejętności współpracy, zwiększając w ten sposób poczucie integracji wśród pracowników i ich zaangażowanie. Nie dziwią więc inwestycje w rozwój wolontariatu, które dotyczą między innymi wprowadzania rozwiązań technologicznych (na przykład Aplikacja dla Wolontariuszy Fundacji Orange).
W obszarze „ładu organizacyjnego” bardzo istotną praktyką pozostaje dialog z interesariuszami, prowadzony najczęściej zgodnie z normą AA1000. Organizowany dla kluczowych grup otoczenia, ale również dla całych branż, w których działają poszczególne firmy (na przykład Okrągły stół ekspertów CEMEX – Zrównoważony rozwój w branży budowlanej).
W kontekście różnych grup interesariuszy warto zwrócić uwagę na dostawców. To do nich kierowanych jest wiele praktyk z obszaru „uczciwe praktyki operacyjne”, a dotyczących włączania zasad zrównoważonego rozwoju do kodeksów, umów czy procesów przetargowych. Praktyki te są ważne z perspektywy zarządzania zrównoważonym łańcuchem dostaw i monitorowania go.
Trendem w obszarze dotyczącym zagadnień konsumenckich będzie z kolei otwarcie się na tak zwanego klienta wrażliwego, szczególnie na osoby starsze czy z niepełnosprawnościami. Firmy zaangażowane w tym obszarze oferują produkty czy usługi, które wychodzą naprzeciw szczególnym potrzebom swoich klientów (na przykład kurs obsługi klientów w języku migowym wprowadzony przez PGE Polską Grupę Energetyczną). W celu przeciwdziałania wykluczeniu popularne pozostają również praktyki obejmujące walkę z dyskryminacją i mobbingiem, jak na przykład polityki przeciwdziałania wspominanym nadużyciom czy też aktywizujące kobiety.
Stałym elementem wśród dobrych praktyk jest szeroko rozumiana edukacja. Firmy świadome swojej roli w społeczeństwie podejmują różnorodne tematy ważne i bliskie społeczeństwu. Działalność edukacyjna dotyczy promocji zdrowia, ochrony środowiska, sportu, etyki, technologii itp. Właściwie w każdym obszarze bliskim biznesowi można wyobrazić sobie kampanię czy projekt, który wesprze edukację formalną czy będzie uzupełnieniem dla prowadzonych działań z edukacji pozaformalnej. Zaangażowanie w tym obszarze to również odpowiedź na cel 4. Celów Zrównoważonego Rozwoju – Dobra jakość edukacji, a także cel 3. Dobre zdrowie i jakość życia. Spośród praktyk opisanych w Raporcie „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2016. Dobre praktyki” najczęściej przyczyniały się one do realizacji wspomnianych 4. i 3. Celu Zrównoważonego Rozwoju.
Bez względu na poziom zaangażowania polskich firm warte podkreślenia jest to, że skala podejmowanych przez nie działań odpowiedzialnych społecznie zwiększa się, o czym świadczy zarówno liczba dobrych praktyk zgłaszanych do corocznego wydania raportu, jak i liczne konferencje i doniesienia medialne. Osiągnięcie dojrzałości w obszarze CSR wymaga dużego wysiłku organizacyjnego i determinacji ze strony wszystkich tworzących daną organizację. Warto doceniać tych, którzy ten wysiłek podejmują, a pozostałych zachęcać do inicjowania działań społecznie odpowiedzialnych.
