Najważniejszym ogniwem każdej firmy jest człowiek, dlatego istotne jest zadbanie o jego dobrostan, stanowiący podstawę efektywnego funkcjonowania zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Stres, wypalenie zawodowe, rotacja, brak satysfakcji z wykonywanej pracy, zaburzenia zdrowotne pracowników, to tylko niektóre z obserwowanych obecnie problemów w organizacjach. Tymczasem każdy pracownik ma wpływ na swój zespół, dział czy nawet całą organizację, zarówno w sposób konstruktywny, jak i destruktywny. Dlatego organizacje w Polsce coraz częściej podejmują współpracę z psychologiem, by wesprzeć zatrudnioną kadrę.
Psychologia w organizacji dotyczy wszystkich aspektów pracy związanych z czynnikiem ludzkim. Odnosi się do takich elementów, jak rekrutacja i ocena pracowników, rozwijanie umiejętności i kompetencji, motywowanie, komunikacja, przywództwo, kształtowanie klimatu i kultury organizacyjnej. Zakres wsparcia psychologicznego w przedsiębiorstwie dotyczyć może działań podejmowanych systemowo pod kątem całej organizacji lub jej części. Jednak szczególnego znaczenia w ostatnich miesiącach nabrały działania na poziomie jednostki. Jakiego wsparcia może udzielić zatem psycholog pracownikom, a w czym może pomóc pracodawcy?
Nowy benefit – konsultacje z psychologiem
Pomoc psychologiczna to stosunkowo nowy benefit oferowany pracownikom. W ramach tego dodatku pozapłacowego każdy członek zespołu zatrudniony w firmie niezależnie od stanowiska ma możliwość odbycia konsultacji psychologicznej, bez względu na temat rozmowy. Oznacza to, że do psychologa można zgłosić się z każdym problemem, który jest subiektywnie oceniany jako istotny. Oczywiście, nie zawsze jest to nieprzyjemna spawa, gdyż mogą to być także wszelkiego rodzaju pomysły, inicjatywy i spostrzeżenia dotyczące samego pracownika lub organizacji. Korzystając z konsultacji psychologicznej w miejscu pracy, można podjąć dowolny temat nie tylko związany z pracą, lecz również z życiem osobistym.
Indywidualne konsultacje psychologiczne w miejscu pracy są potrzebnym i zasadnym rozwiązaniem, a jednak nie każdy śmiało zgłasza się do psychologa, mimo że widzi taką potrzebę. Tego typu zachowanie ma korzenie w społecznej tendencji do generalizowania, a nawet stygmatyzacji osób korzystających z usług psychologicznych.
Zaufanie odgrywa tutaj kluczową rolę. Warto też wiedzieć, że zawód psychologa jest zawodem zaufania publicznego. Oznacza to, że psychologa obowiązuje tajemnica zawodowa, o której mowa w Kodeksie Etyki Zawodowej Psychologa oraz w Ustawie z dnia 8 czerwca 2001 roku o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Tym samym psycholog nie ma prawa ujawniać wszelkich wrażliwych informacji pozyskanych podczas konsultacji. Wyjątkiem jest zagrożenie zdrowia lub życia osoby otrzymującej pomoc, bądź innych osób. Naczelną wartością dla psychologa jest bowiem dobro drugiego człowieka.
Zdrowy pracownik to wydajny pracownik
Promocja zdrowia w miejscu pracy to działanie, które wciąż wymaga upowszechnienia, a zdrowie psychiczne należy do jednego z najważniejszych zasobów współczesnego społeczeństwa. Dlatego jednym z najważniejszych działań w tym zakresie jest upowszechnianie wiedzy o funkcjonowaniu człowieka, w formie szkoleń grupowych czy spotkań indywidualnych z pracownikami. Takie zagadnienia jak osobowość, emocje i motywacja, funkcje poznawcze, stres czy komunikacja interpersonalna powinny być wszystkim znane, gdyż dotyczą każdego człowieka, a rozwijanie samoświadomości jest istotnym elementem funkcjonowania jednostki.
Psycholog powinien przekazywać wiedzę z zakresu zachowań prozdrowotnych i antyzdrowotnych, o stresie i radzeniu sobie z nim, jego destruktywnych skutkach, a także najczęściej występujących zaburzeniach i chorobach psychicznych. Ogólna wiedza z zakresu psychologii zdrowia jest niezwykle ważna. Jest to znaczące nie tylko pod kątem dobra jednostki, ale i całej organizacji, gdyż zdrowy pracownik to pracownik efektywny, wydajny i zaangażowany.
Współpraca z biznesem
Pomoc pojedynczym pracownikom to nie jedyny obszar, w którym psycholog może przydać się organizacji. Jednym z zadań jakie można mu powierzyć, jest także współpraca w obszarach takich jak funkcjonowanie danego zespołu jako całości, role poszczególnych jednostek, kultura przekazywania informacji zwrotnych czy kompetencje kierownicze.
Celem takiej współpracy jest określenie czynników negatywnie oraz pozytywnie wpływających zarówno na pracownika, jak i na całą organizację. Wraz z wnioskami podejmowane są wtedy odpowiednie działania mające na względzie dobro pracownika oraz organizacji. Poza oddziaływaniami sctricte psychologicznymi w tym zakresie, ważna jest także współpraca z kadrą kierowniczą, mająca na celu kształtowanie dobrych praktyk zarządczych wzmacniających poczucie dobrostanu zatrudnionych, na przykład zwiększenie autonomii pracownika, wyznaczanie jasnych, konkretnych i realnych celów czy budowanie klimatu zaufania.
Wsparcie psychologa przy zakończeniu współpracy
Istotną rolę psycholog odegrać może również przy badaniu czynników wpływających na rotację pracowników. Czasami są to decyzje niemające związku z firmą, przykładowo zmiana miejsca zamieszkania spowodowana czynnikami rodzinnymi lub zmiana zawodu, ale bywa też tak, że kwestie powiązane z aktualną pracą są kluczowym elementem wpływającym na podjęcie decyzji o jej zmianie. Niezależnie od tego, jaka jest przyczyna odejścia pracownika z firmy, ważne jest, aby przeprowadzić z nim rozmowę typu exit interview. Celem takiej rozmowy jest uzyskanie informacji o przyczynie zakończenia współpracy, co dla pracodawcy w sytuacji rezygnacji ze strony pracownika, jest niezmiernie istotne. Dzięki takiej rozmowie firma może uzyskać cenne dane, na podstawie których zidentyfikuje chociażby słabe strony funkcjonowania organizacji i podejmie w związku z tym działania naprawcze.
Jeśli przyczyną odejścia pracownika jest jego niezadowolenie z aspektów zarządzania, to często wiąże się to z negatywnymi emocjami, a nierzadko z poczuciem krzywdy, które nie zawsze jest uzasadnione. Szczera, konstruktywna rozmowa z psychologiem na ten temat może przynieść korzyści zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Exit interview to jedna z pozytywnych praktyk, które powinny być stosowane w każdej organizacji.
Badanie ankietowe „Psycholog w organizacji”
O konieczności współpracy z psychologiem przez organizacje mówiłem już w roku 2019. Przeprowadziłem wtedy badanie ankietowe “Psycholog w organizacji”, na podstawie którego przygotowany został szczegółowy raport opisowy. Jego zawartość oraz zmiany jakie zaobserwowałem od tamtego czasu w kwestii potrzeby współpracy przez organizacje z psychologiem przyczyniły się do powstania niniejszego artykułu.
Celem badania było zebranie opinii, czy w organizacjach w Polsce istnieje potrzeba współpracy z psychologiem. Spośród 340 osób, które wzięły udział w badaniu, aż 82% uznało, że taka potrzeba istnieje, zaś 8% ankietowanych stwierdziło, że psycholog zdecydowanie nie jest potrzebny w firmie. Ponad połowa badanych (52%) wskazała także, że w przypadku współpracy z psychologiem skorzystałaby ze wsparcia w formie konsultacji indywidualnych. W przypadku pytań o to, w jakim obszarze wsparcie psychologa jest najbardziej potrzebne w organizacji, najwięcej ankietowanych, bo aż 226, wskazało na działania zmierzające do obniżenia poziomu stresu w miejscu zatrudnienia.
Dwa lata temu, gdy prowadziłem wspomniane wyżej badanie ankietowe, konsultacje psychologiczne jako benefit pozapłacowy nie były jednak zbyt często proponowane pracownikom, natomiast w roku 2021 współpracę z psychologiem podejmuje już coraz większa liczba organizacji. Czy zatem wpływ na upowszechnienie się tego benefitu miała pandemia COVID‑19? Z pewnością tak, gdyż takie czynniki jak niepewność, niejednokrotnie brak poczucia bezpieczeństwa, zwolnienia, czy też utrata wynagrodzenia nasiliły wśród pracowników z jednej strony frustrację i stres, a z drugiej pokazały konieczność wsparcia psychologicznego. Wniosek jest jeden: ci pracodawcy, którzy jeszcze tego nie robią, powinni jak najszybciej zacząć dbać o dobrostan psychofizyczny zatrudnionej kadry.
Rozwój pracowników
Psycholog w organizacji zajmować się może również wspieraniem rozwoju kompetencji i umiejętności pracowników jako kluczowego potencjału w firmie. Tego typu działania przyjmują głównie formę szkoleń i warsztatów grupowych oraz indywidualnych treningów umiejętności psychologicznych. Prowadzone szkolenia psycholog dopasowuje do potrzeb poszczególnych pracowników lub przeprowadza w oparciu o wyniki obserwacji pracy zespołów.
Istotne znaczenie przed podjęciem decyzji o zakresie tematycznym szkoleń mają wywiady z pracownikami oraz kadrą kierowniczą. Warto też, wspólnie z psychologiem, wcześniej przeprowadzić badanie potrzeb szkoleniowych I odwołać się do jego wyników podczas wspomnianych wyżej spotkań.
Korzyści ze współpracy z psychologiem
Współpraca z psychologiem to korzyści zarówno dla zatrudnionej kadry, jak i dla pracodawcy. Z perspektywy pracowników, jest to przede wszystkim wzrost satysfakcji z pracy, efektywniejsze nawiązywanie relacji, sprawniejsza komunikacja oraz lepsza kondycja psychiczna i fizyczna. Dla organizacji główne korzyści to sprawniejsze realizowanie wyznaczonych zadań i celów, a także zmniejszenie rotacji pracowników.
Inne pozytywne skutki wsparcia organizacji przez psychologa, takie jak wzrost zaangażowania, produktywności, zwiększenie motywacji, zadowolenia pracowników, poprawa komunikacji na wszystkich szczeblach w firmie, mają decydujący wpływ na wynik finansowy przedsiębiorstwa.
Podstawowa bibliografia
Dzięgielewski A., Kilar K., Raport z Badania ankietowego – “Psycholog w organizacji”, Wrocław 2019.
Kodeks Etyczny Psychologa Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, www.ptp.org.pl
Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, www.prawo.sejm.gov.pl
PRZECZYTAJ TAKŻE » » »
Mniej ruchu, więcej używek – tak „radzimy sobie” ze stresem
Już od ponad roku funkcjonujemy w pandemicznej rzeczywistości, która zmieniła nasz styl pracy i dołożyła nam wiele stresu. Niestety nie jesteśmy na niego odporni tak jakbyśmy chcieli. Okazuje się, że niemal 80% Polaków ma ataki paniki, a 70% sięga po używki. Co gorsze – to tylko wierzchołek problemu.
Zamiast kart na siłownię firmy oferują pracownikom konsultacje psychologiczne
Izolacja społeczna, w jakiej funkcjonujemy, ma realny wpływ na nasze samopoczucie. Z tego powodu część firm postanowiła wesprzeć zatrudnionych w tym zakresie, wykupując konsultacje psychologiczne w formie telefonicznej lub online.
Kultura organizacyjna wyzwalająca zaangażowanie
Jak zintegrować zespół i stworzyć atmosferę współpracy, która pozytywnie wpływa na satysfakcję pracowników i klientów.
