Świeże, na bieżąco nawilżane powietrze, oświetlenie współgrające z cyklem dobowym człowieka i odpowiednie doświetlenie pomieszczeń, wykorzystanie farb z niskim poziomem emisji związków lotnych, regulacja temperatury z poziomu smartfona… Co łączy te elementy? Są cechą wspólną zrównoważonych przestrzeni biurowych budowanych zgodnie z ideą i certyfikacją WELL. Tak właśnie będą wyglądać miejsca pracy przyszłości.
Partnerem materiału jest Skanska.
W listopadzie ubiegłego roku Spark C, biurowiec Skanska zlokalizowany na warszawskiej Woli, otrzymał jeden z najbardziej wymagających certyfikatów przyznawanych powierzchniom biurowym – WELL Core & Shell. Wcześniej certyfikat WELL uzyskała przestrzeń biurowa na piątym piętrze w Spark, tym razem cały budynek został oceniony jako zdrowe i komfortowe miejsce do pracy. Było to pierwsze takie wyróżnienie w Polsce i drugie w Europie Środkowo‑Wschodniej, po biurowcu Visionary w Pradze, który również zrealizowała Skanska. Certyfikat WELL jest dowodem na dostosowanie przestrzeni do potrzeb ludzi i stworzenia im najzdrowszego środowiska pracy. Potwierdza również, że w projektach Skanska najważniejszy jest człowiek, użytkownik naszych biur. To ogromne wyróżnienie, a także umocnienie pozycji naszej firmy jako lidera w zakresie innowacyjnego i zrównoważonego budownictwa – mówił wówczas Arkadiusz Rudzki, wiceprezes ds. leasingu i sprzedaży w spółce biurowej Skanska w regionie CEE.
WELL to system certyfikacji, za którego opracowanie odpowiada amerykańska organizacja US Green Building Council – ta sama, która stworzyła system LEED. Administracyjnie certyfikacją zarządza International WELL Building Institute (IWBI). System WELL, mierząc jakość powierzchni biurowej, weryfikuje ponad 100 cech budynku, uwzględniając jego wpływ na zdrowie i samopoczucie fizyczne oraz psychiczne ludzi. W ramach certyfikacji monitoringiem jest objętych siedem kategorii: powietrze, woda, odżywianie, światło, zdrowie, komfort i umysł. Wszystkie inwestycje firmy Skanska, które są na etapie projektowania, będą uwzględniać wytyczne WELL Building Standard i ubiegać się o ten certyfikat. Jednak WELL to również idea stawiająca w centrum uwagi potrzeby użytkowników biura, tak by byli zdrowszymi, szczęśliwszymi i bardziej zaangażowanymi pracownikami. Skanska stworzyła specjalne wydawnictwo („WELL by Skanska”), w którym upowszechnia tę ideę, a także pokazuje, jak szeroko można ją interpretować.
Zielone zobowiązanie
Od 2012 roku Skanska dostarczyła w regionie Europy Środkowo‑Wschodniej ponad 700 tys. mkw. zrównoważonej powierzchni biurowej z certyfikatem LEED oraz częściowo – z certyfikatem WELL. W Polsce, największym rynku Europy Środkowo‑Wschodniej, jest to niespełna 500 tys. mkw. w ramach 28 inwestycji. W 2020 roku ta liczba powiększy się o kolejne 300 tys. mkw. w całym regionie – w Polsce, Czechach, Rumunii i na Węgrzech. „Zrównoważony rozwój leży u podstaw działalności Skanska i wspiera naszą strategię biznesową opartą na misji budowania z korzyścią dla społeczeństwa. W pełni koncentrujemy się na dostarczaniu budynków zgodnych z najwyższymi standardami – mówi Katarzyna Zawodna‑Bijoch, prezes spółki biurowej Skanska w Europie Środkowo‑Wschodniej. – Nasze długofalowe, strategiczne podejście, Futureproof Workplaces by Skanska, stanowi dla klientów obietnicę, że bez względu na to, jaki projekt Skanska wybiorą, będzie on rozwijany ze szczególnym naciskiem na design, zrównoważony rozwój i innowacje. Certyfikaty LEED i WELL są najlepszym dowodem na to, że nasza firma spełnia to zobowiązanie i oddaje do użytku budynki przyjazne dla środowiska, zbudowane z myślą o dobrym samopoczuciu użytkowników. Jesteśmy w pełni świadomi zmian klimatycznych i dlatego wciąż pracujemy nad tym, aby ograniczyć nasz wpływ na planetę”.
Skanska jest pionierem w dziedzinie budowy zrównoważonych powierzchni biurowych w Europie Środkowo‑Wschodniej. Dziesięć lat temu firma, jako pierwszy deweloper w regionie, wprowadziła certyfikat LEED. Dziś jest w awangardzie przedsiębiorstw wdrażających certyfikat WELL dla budownictwa biurowego.
Zielone innowacje
Ważnym elementem „zielonego zwrotu” w budownictwie jest tzw. zielony beton, z którego powstają antysmogowe chodniki. To również odpowiedź na rosnące wskaźniki zanieczyszczeń w polskich miastach. Redukcja szkodliwych tlenków azotu, obecnych w spalinach emitowanych głównie przez silniki pojazdów, jest dziś niezwykle istotna. Intensywny ruch samochodowy zwiększa koncentrację tlenków azotu i powstawanie ozonu, który jako główny składnik miejskiego smogu negatywnie wpływa na zdrowie człowieka. Celem wdrażania zielonego betonu przy inwestycjach realizowanych przez Skanska jest poprawa jakości powietrza w najbliższej okolicy, redukcja szkodliwych związków, a co za tym idzie – zwiększenie komfortu przebywania w sąsiedztwie kompleksów biurowych zlokalizowanych w centrach miast.
Zielony beton to unikatowe rozwiązanie, które oczyszcza powietrze ze szkodliwych związków. Ma właściwości fotokatalityczne – dzięki promieniom słonecznym dochodzi na jego powierzchni do redukcji szkodliwych związków pochodzących ze spalin samochodowych. Związki te są rozkładane na nieszkodliwe, podobne do tych stosowanych przy nawożeniu roślin, a następnie, wraz z wodą deszczową, odprowadzane do gleby. Badania laboratoryjne przeprowadzone przez Skanska i partnerów naukowych wykazały, że właściwości mechaniczne i chemiczne zielonego betonu nie zmieniają się w czasie. Z testów wynika, że redukuje on stężenie dwutlenku azotu (średnio o 30%) i ma właściwości samoczyszczące. Jednym z celów Skanska jest wprowadzenie tego rozwiązania na wszystkich budowach, a także promowanie go, aby powszechnie z niego korzystano.
Pierwszym miastem, w którym Skanska przeprowadziła testy zielonego betonu i chodnika antysmogowego, była Warszawa. Został on użyty przy rondzie Daszyńskiego, gdzie powstaje kompleks biurowy Generation Park. Wdrażanie rozwiązania kontynuowano w Krakowie – w ramach drugiego etapu inwestycji High5ive – oraz w Gdańsku, gdzie chodnik antysmogowy powstanie na terenie otaczającym obiekt biurowy Wave. Ostatecznie zielona innowacja – zielone betonowe chodniki i elementy małej architektury – zostanie wkrótce wdrożona na wszystkich nowych projektach Skanska zlokalizowanych w regionie Europy Środkowej i Wschodniej, tam jakość powietrza jest niska. Dotyczy to również inwestycji biurowych na Węgrzech, w Czechach i Rumunii, gdzie rozważa się wprowadzenie tego rozwiązania w 2020 roku.
Przyszłość biura
Jednak miejsca, w których przyjdzie nam wkrótce pracować, będą nie tylko realizować ideę WELL i zielonego zwrotu, ale również będą się charakteryzować kilkoma innymi czynnikami. Odpowiedź na pytanie, jak będą wyglądać, przynosi raport Future of Office Space stworzony przez infuture.institute we współpracy ze spółką biurową Skanska. Opracowanie to wskazuje, jak będą się rozwijać nie tylko biura, ich wygląd i funkcje, ale również społeczeństwo i kultura pracy.
Raport Future of Office Space to drugi wspólny projekt przeprowadzony przez firmę Skanska i infuture.institute. Pierwszym był raport Living buildings. Biurowce przyszłości, który wskazywał, jak będzie wyglądała przyszłość budynków biurowych. Raport uwzględniał pięć różnych scenariuszy w perspektywie średnio- i długoterminowej. W Future of Office Space mamy możliwość przyjrzenia się trendom zmieniającym przestrzenie pracy. Raport pokazuje też, co tego typu przestrzenie będą dostarczać użytkownikom – pracownikom i gościom. Prace nad raportem obejmowały m.in. szereg badań: analizę danych zastanych (desk research), badania terenowe (field research), analizę i prognozowanie trendów (trendhunting), badania jakościowe (m.in. wywiady eksperckie) oraz badania ilościowe. Na ich podstawie udało się zdefiniować sześć trendów.
Człowiek w centrum
Pierwszy z nich to „Office As a Third Space”. Jest on określany również mianem „udomowionych przestrzeni”. W tym trendzie biuro jest czymś pomiędzy spersonalizowaną przestrzenią we własnym domu a formalnym miejscem pracy stanowiącym wizytówkę firmy. Mocny akcent kładzie się na wystrój i klimat wnętrz, wykorzystując m.in. dodatki, wygodne fotele i kanapy, które są podobne do tych, jakie mamy w domu. W ten sposób granica między pracą i domem się zaciera.
Drugi trend – „Human‑Centric Office” – jest kształtowany przez czynniki społeczno‑środowiskowe. Wpisują się weń zarówno rozwiązania projektowe i dodatkowe przestrzenie, w których pracownicy mogą się zrelaksować i zadbać o samopoczucie, jak również dobrze zaplanowana i zaprojektowana ergonomia miejsca pracy. Ważne są również oświetlenie, temperatura, kolorystyka i akustyka przestrzeni, która wpływa na poziom hałasu w biurze. Przestrzeń do pracy uwzględniająca rozwiązania poprawiające samopoczucie psychofizyczne jest wartością pożądaną przez pracowników. Na te oczekiwania odpowiada idea WELL.
Trzeci trend „Deep Green Office” kładzie nacisk na środowisko, zrównoważony rozwój i roślinność w biurach oraz wokół budynków. Jest to trend środowiskowy, mający na celu wkomponowywanie przyrody jako elementu projektu architektonicznego, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz biur. Wpisuje się on w szerszą perspektywę patrzenia na biuro oraz w obszar budownictwa cyrkularnego. To m.in. odpowiedź na problem marnowania surowców i rosnącego zanieczyszczenia środowiska – stąd też antysmogowe chodniki wykorzystywane w inwestycjach Skanska.
Badania wykazują, że obecność roślin w miejscu pracy zmniejsza niepokój i poprawia samopoczucie. Wpływa też bezpośrednio na zdrowie. Dzięki roślinom pracownicy są bardziej odporni na stres – mają niższy poziom kortyzolu, niższe tętno i ciśnienie krwi oraz większą odporność. Poza tym są bardziej kreatywni i skupieni na swoich zadaniach.
Biuro wysokich technologii
W czwartym trendzie, „Seamlessly Connected Office”, technologia zastosowana w biurze przede wszystkim rozwiązuje problemy ludzi. Innowacje mają łączyć pracowników, optymalizować ich efektywność, wpływać na komfort oraz samopoczucie. W tym trendzie przestrzenie biurowe są miejscami, w których wykorzystuje się takie rozwiązania, jak: sztuczna inteligencja (AI), internet rzeczy (IoT), wirtualna rzeczywistość (VR), rozszerzona rzeczywistość (AR), beacony czy biometria. Platformy i aplikacje ułatwiają pracę i funkcjonowanie w biurze.
Przykładem takiego rozwiązania jest autorski system operacyjny Connected by Skanska, stworzony dla wszystkich użytkowników i zarządców biurowców zrealizowanych przez Skanska, którzy mogą skorzystać z licznych udogodnień związanych z infrastrukturą oraz przestrzenią biura. Pracownicy nie muszą używać tradycyjnych kart dostępu, dostają się do budynku za pomocą specjalnej aplikacji mobilnej. Dzięki wirtualnej recepcji stworzą wirtualne zaproszenia dla gości, a ci dostaną się na spotkanie, nie tracąc czasu na rejestrację w recepcji głównej.
Na podstawie zmian makroekonomicznych powstał trend „Hybrid Workstyle Spaces”, gdzie w biurach mogą razem funkcjonować niezależni przedsiębiorcy, freelancerzy, start‑upy i duże korporacje. Ułatwia im to nawiązywanie współpracy i kooperację. To odniesienie do coraz większej roli przestrzeni i biur hybrydowych, łączących różne rodzaje i typy pracy oraz pracowników, firmy czy obszary zawodowej aktywności.
Ostatni, szósty, trend wyróżniony w raporcie to „Neighbourhood‑Bound Spaces”. Powszechny dostęp do internetu, digitalizacja oraz szybkie przemieszczanie się między światem realnym i wirtualnym mogą powodować utratę tożsamości i poczucia przynależności do danego miejsca. Kreowanie przestrzeni znanej i rozpoznawanej, stającej się synonimem lokalności, będzie nabierać większego znaczenia. Biura i biurowce coraz częściej są przestrzeniami wpisującymi się w lokalny kontekst. Architektura i design przestrzeni biurowych stają się środkiem wyrazu lokalnej specyfiki miejsca. Biura funkcjonujące w myśl idei lokalności wyrażają w ten sposób tożsamość firmy jako zaangażowanej i wpisującej się w okolicę.
Życie w biurze
Autorzy raportu twierdzą, że jakość przestrzeni biurowej wpływa na samopoczucie pracowników. - Tak naprawdę w pracy, a dokładniej w biurach, spędzamy wiele godzin dziennie. Nic więc dziwnego, że to, jak w nich funkcjonujemy i jak się czujemy, ma wpływ na nasz dobrostan emocjonalny. Mam nadzieję, że wyniki badań – ilościowych i jakościowych – zaprezentowane w Future of Office Space będą inspiracją w tworzeniu biur przyszłości. To niezwykle istotne, by były one jak najbardziej przyjazne dla współczesnego człowieka. Badania wskazują, że 90% czasu spędzamy wewnątrz budynków, również w biurowcach. Od tego, jak zostaną zaprojektowane, będzie zależeć nasze samopoczucie, zdrowie, ale także efektywność i energia w pracy. Optymizmem napawa, że kierunek, w którym zmierzamy, wydaje się właściwy – mówi Natalia Hatalska, analityczka trendów, założycielka i prezes infuture.institute.
Podobnie patrzą na to przedstawiciele firmy Skanska. - Nasze biura projektujemy tak, aby odpowiadały na obecne i przyszłe oczekiwania osób w tych biurach pracujących i prowadzących działalność biznesową w perspektywie 5, 10 lub 15 lat. Chcemy wiedzieć, jakich wnętrz będą potrzebować, i dlatego jesteśmy partnerem tego raportu. Może być on inspiracją i wsparciem zarówno dla pracodawców – naszych klientów – jak i pracowników, którzy szukają idealnego wnętrza w miejscu pracy, a być może pracodawcy, który takie wnętrze im zapewni – mówi Anna Tryfon‑Bojarska, menedżer ds. innowacji w spółce biurowej Skanska.
Ostatnio firma Skanska została doceniona przez magazyn „Fortune”, który sklasyfikował ją na 20. miejscu corocznego rankingu Change the World 2019. Ranking obejmuje 52 organizacje, które wywierają pozytywny wpływ na społeczeństwo i środowisko. Skanska jest jedyną firmą inżynieryjno‑budowlaną na tej liście. Grupa poinformowała, że jej celem jest osiągnięcie do 2045 roku zerowej emisji dwutlenku węgla netto, z założeniem 50‑procentowej redukcji do 2030 roku.