Niemal jedna trzecia pracujących Polaków deklaruje, że zauważa u siebie wypalenie zawodowe. Czy praca zdalna może stać się sposobem na przeciwdziałanie tej tendencji?
Jak pokazuje nowy raport przygotowany przez pracownię ARC Rynek i Opinia na zlecenie Gumtree.pl, przy współpracy z Randstad Polska, aż 31% polskich pracowników deklaruje wypalenie zawodowe. Ankieta definiowała ten problem jako zespół psychicznych i społecznych skutków długotrwałego stresu emocjonalnego, przeżywanego w związku z wykonywaną pracą – 6% respondentów zdecydowanie potwierdziło te objawy u siebie, zaś 25% udzieliło odpowiedzi „raczej tak”.
Jakie są przyczyny wypalenia zawodowego?
Najczęstszym powodem wskazywanym przez badanych (test wielokrotnego wyboru) okazała się „duża odpowiedzialność przy niskim wynagrodzeniu” (54% odpowiedzi), choć ankietowani często zaznaczali również „potrzebę rozwoju zawodowego przy małych szansach na awans” (43%) i „dużą ilość pracy przy małej ilości czasu” (41%). Wśród innych, rzadziej wymienianych przyczyn wypalenia zawodowego, na które warto zwrócić uwagę, znalazły się: „potrzeba wyzwań przy nużącej i powtarzalnej pracy” (28%), „potrzeba doskonalenia przy braku informacji zwrotnej” (22%) i „potrzeba efektywności przy przerywaniu pracy przez innych” (16%).
Czy praca zdalna może być remedium na wypalenie zawodowe?
Odpowiedź na to ciekawe i bardzo zasadne pytanie wymaga najpierw pewnego komentarza. Można odnieść wrażenie, że twórcy raportu podeszli do tego zagadnienia w sposób nieco uproszczony (choć jest to naturalne ze względu na charakter badania), mieszając dwie nie w pełni przystające do siebie rzeczywistości. Z jednej strony mamy bowiem do czynienia ze zjawiskiem o charakterze psychologicznym, a nawet zdrowotnym, zaś z drugiej z konsekwencjami wybranej formy świadczenia pracy, mającymi oczywiście swoje przełożenie również na sferę psychiczną pracowników. Nie uprawnia nas to zatem do wyciągania prostych wniosków łączących obie rzeczywistości.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Inne materiały związane tematem wypalenia zawodowego »
Wyrwałem się z objęć wypalenia zawodowego
Polski przedsiębiorca Andrzej Jeznach opowiada o tym, jak zdołał się podnieść po porażce.
Skoro jednak pytanie o to, czy praca zdalna może chronić przed wypaleniem zawodowym, padło podczas badania, to warto odnotować, że aż 43% respondentów odpowiedziało na nie twierdząco. Co ważniejsze, jeśli wzięlibyśmy pod uwagę wyłącznie odpowiedzi osób, które kiedyś pracowały zdalnie lub pracują tak obecnie, odsetek ten wzrasta aż do 53%.
Co to oznacza? Czy praca zdalna może być traktowana jako autentyczne remedium na coraz poważniejszą w obecnych czasach dolegliwość medyczną, wpisaną przez WHO na listę Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD‑11? Niekoniecznie. Już choćby z tego powodu, że niemal taka sama grupa respondentów (37%) odpowiedziała, że nie uważa pracy zdalnej za skuteczny sposób ochrony przed wypaleniem zawodowym. Co ważne, tego samego zdania jest 55% pracodawców przebadanych na potrzeby raportu.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Inne materiały związane tematem wypalenia zawodowego »
Cena zawodowego sukcesu: wypalenie zawodowe menedżerów
Niemal wszyscy badani menedżerowie uznali, że wypalenie zawodowe jest zjawiskiem zadomowionym w polskiej rzeczywistości. Badanie wyjaśnia, skąd się bierze i w jaki sposób menedżerowie radzą sobie z wynikającymi z niego problemami.
Jak czytamy w raporcie, „również praca zdalna nie jest wolna od ryzyka wypalenia zawodowego. Codzienne opuszczanie biura i dojazdy do pracy pomagają oddzielić życie zawodowe od życia prywatnego. Brak dojazdu do pracy jest postrzegany jako duży plus, ale oznacza również, że nie ma żadnej granicy między pracą a domem. (…) Zagrożeni wypaleniem są też pracownicy zdalni, którzy uważają, że nie mają kontroli nad czasem wykonywania zadań. (…) Jeszcze przed pandemią w wielu firmach istniała obsesja na punkcie idealnego pracownika, który jest zawsze online i nigdy nie odrzuca projektu. Przejście na pracę zdalną może pogłębiać to destrukcyjne przekonanie”.
Badanie wykazało też, że spora część polskich pracodawców nadal traktuje osoby pracujące zdalnie jako mniej efektywne, mniej wartościowe zawodowo. Dobrze pokazały to odpowiedzi na pytanie, czy pracownicy mogliby liczyć na podwyżkę wyłącznie z tego względu, że pracują całkowicie zdalnie lub całkowicie stacjonarnie. W przypadku tej pierwszej opcji tylko 18% liderów polskich firm uznało, że zwiększenie comiesięcznej wypłaty to dobry pomysł. Natomiast pracę całkowicie stacjonarną docenić chciałoby – w formie podwyżki – aż 37% pracodawców.
Wypalenie tkwi w szczegółach
Z czego wynikają zatem tak skrajnie różne oceny korzystnego wpływu pracy zdalnej na poczucie wypalenia zawodowego? Diabeł – jak zwykle – tkwi w szczegółach, jakimi są nowe wartości i wyzwania, jakie niesie ze sobą praca zdalna. Wszystko zależy zatem od tego, czy pracownik/pracodawca postrzega nowe korzyści (np. mniejszy stres, brak konieczności dojazdów do pracy) jako dominujące, czy też wręcz przeciwnie – większe znaczenie mają dla niego zagrożenia związane z tą formą wypełniania obowiązków zawodowych. Może się bowiem okazać, że osłabienie relacji między pracownikami i utrudniona komunikacja przełożą się na osłabienie zaangażowania w pracę, zmniejszenie poczucia identyfikacji z firmą, a w konsekwencji – także na wypalenie zawodowe. Należy od tych zagrożeniach pamiętać – i odpowiednio im przeciwdziałać.
O badaniu
Badanie ilościowe zostało przeprowadzone przez ARC Rynek i Opinia w kwietniu i maju 2020 roku metodą CAWI (wywiady online) na reprezentatywnej grupie 518 polskich pracowników oraz metodą CATI (wywiady telefoniczne) na reprezentatywnej grupie 101 polskich pracodawców. Badanie jakościowe zostało przeprowadzone przez ARC Rynek i Opinia w kwietniu i maju 2020 roku metodą TDI (indywidualnych wywiadów pogłębionych) na 10 pracownikach umysłowych, posiadających możliwość pracy zdalnej w regularny sposób, minimum raz w miesiącu, oraz 6 pracodawcach (osobach odpowiedzialnych za sposób zatrudniania pracowników) i przedstawicielach firm, w których możliwa jest praca zdalna.
