Przemysł biotechnologiczny, a szczególnie jego część związana z tworzeniem innowacyjnych leków i rozwiązań terapeutycznych, jest stosunkowo młodym, ale szybko rozwijającym się obszarem polskiej gospodarki. Wiele kluczowych wyzwań dla dalszego rozwoju tej branży w Polsce nadal pozostaje nierozwiązanych, dlatego ImpactCEE przeanalizował cztery główne filary ekosystemu innowacji biotechnologicznej: polskie nauki biologiczne oraz przemysłowy know‑how, projekty realizowane przez przemysł oraz dostęp do funduszy i infrastruktury.
ImpactCEE przeanalizował też wybrane międzynarodowe organizacje pracujące na linii świata naukowego i biznesu, inicjujące procesy związane z przełożeniem wiedzy naukowej na tworzenie innowacyjnych rozwiązań. Wyniki oraz rekomendacje dla zagranicznych firm, funduszy inwestycyjnych, ośrodków badawczych, związane z możliwościami dla polskiego przemysłu biotechnologicznego, zawarł w raporcie „Biotechnologia w Polsce: krajobraz i szanse rozwoju”.
Nauka i przemysłowe know‑how
Liczba prestiżowych publikacji z dziedzin związanych z naukami przyrodniczymi jest w Polsce o rząd wielkości mniejsza w porównaniu z wiodącymi krajami europejskimi. Widać jednak wyraźny trend wzrostowy, a – co również ma znaczenie – polskie grupy badawcze są aktywnie zaangażowane w międzynarodowe projekty związane z najnowszymi odkryciami w naukach przyrodniczych z dziedzin takich, jak: genetyka molekularna, epigenetyka oraz molekularna i strukturalna biologia RNA. Równie istotny jest fakt, że bioinformatyka, biofizyka są dziedzinami, w których Polska ma doskonałe kompetencje. Biorąc pod uwagę mocną pozycję w naukach matematycznych i informatyce, Polska ma szansę na zajęcie ugruntowanej pozycji w nowo tworzącej się przestrzeni pomiędzy naukami przyrodniczymi a tymi opartymi na analizie dużej ilości danych. Autorzy raportu dostrzegają szanse dla dalszego rozwoju obszarów związanych z zastosowaniem sztucznej inteligencji w badaniach nad białkami, RNA i odkrywaniu nowych celów terapeutycznych. Według analizy ImpactCEE oraz analizy przeprowadzonej przez Komitet Polityki Naukowej, kolejną silną dziedziną polskiej nauki jest neurobiologia molekularna. Neurotechnologia, choroby związane z centralnym systemem nerwowym oraz zdrowiem psychicznym to obszary, które nie są jeszcze dostatecznie zbadane, zwłaszcza jeśli chodzi o dostępne medyczne rozwiązania. Jednocześnie leczenie chorób neurologicznych i psychiatrycznych staje się kwestią priorytetową dla systemów ochrony zdrowia w wielu krajach, dzięki czemu kluczowe globalne firmy farmaceutyczne są zainteresowane inwestycjami związanymi z nowymi rozwiązaniami w tych dziedzinach. Obszar ten stwarza więc istotne szanse zarówno dla naukowców, jak i polskich start‑upów.
Pobierz raport specjalny: NA ZDROWIE! »
Biotechnologia w służbie medycyny [RAPORT]
Nie od dziś wiadomo, że zdrowie jest najcenniejszym dobrem człowieka. Zauważyli to już starożytni, a wśród nich Heraklit z Efezu, który stwierdził, że: "Zdrowy żebrak jest szczęśliwszy niż chory król".
Wsparcie finansowe dla projektów biotechnologicznych
Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat projekty związane z naukami stosowanymi otrzymały w Polsce istotne dofinansowanie – bezpośrednio z budżetu krajowego, jak i ze środków europejskich. Z analizy 248 projektów, które zostały zgłoszone do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju przez szkoły wyższe, start‑upy oraz małe i średnie przedsiębiorstwa, wynika, że spośród projektów, które otrzymały granty o minimalnej wartości 3 milionów złotych, ponad jedna trzecia była związana z opracowaniem nowych leków. Spośród chorób projekty miały najczęściej na celu walkę z rakiem, chorobami układu krążenia oraz centralnego systemu nerwowego. Te wybory są zgodne z globalnymi trendami rozwoju rynku farmaceutycznego. Jeśli te projekty uda się dalej rozwinąć – będą miały szanse na zainteresowanie większych graczy z branży farmaceutycznej. Wnioski o wsparcie finansowe dotyczyły też wielu projektów związanych z tworzeniem nowych urządzeń medycznych, jednak według autorów raportu, możliwości wprowadzenia części takich projektów na rynek są mocno ograniczone.
Pierwsze innowacyjne polskie firmy biotechnologiczne rozwijają obecnie leki, które zmierzają do albo osiągnęły pierwszą fazę badań klinicznych. Polskie firmy stają się również istotnymi graczami w obszarze leków.
W przeszłości międzynarodowe koncerny obecne na polskim rynku koncentrowały się na produkcji oraz badaniach klinicznych późnych faz. To się w większości przypadków nie zmieniło. Jednak jest kilka istotnych projektów skierowanych na innowacje, które zostały niedawno wprowadzone przez znaczących graczy korporacyjnych, wśród nich firma Roche, która otworzyła w Polsce centrum bioinformatyczne oraz oddział zajmujący się wczesnymi fazami badań klinicznych, oraz AstraZeneca, która wybrała Polskę jako lokalizację dla jednego ze swoich globalnych ośrodków badawczych.
W kwestii finansowania innowacji w Polsce oprócz grantów publicznych, zdaniem autorów raportu, widoczny jest brak równowagi oraz niezaspokojone potrzeby w dziedzinie dostępności kapitału dla innowacji we wczesnej fazie rozwoju. Brakuje tzw. smart money, czyli funduszy od inwestorów, którzy posiadają specjalistyczną wiedzę i doświadczenie w dziedzinie biotechnologii. Większość polskich inwestorów uczestniczących we wczesnych etapach finansowania start‑upów to fundusze wsparte przez program Bridge Alfa, prowadzony przez NCBiR. Analiza portfeli inwestycyjnych jedenastu funduszy, które zainwestowały w spółki biotechnologiczne, pokazuje, że ponad 50% inwestycji zostało dokonanych w firmy produkujące sprzęt medyczny, a tylko mały odsetek w innowacyjne leki, co wskazuje na niską skłonność do ryzyka. Poza tym jest spora luka w finansowaniu biotechnologii na etapie powyżej 5 milionów złotych – poza Polskim Funduszem Rozwoju brakuje podmiotów inwestujących w fazie późniejszej niż zalążkowa.
Budowanie infrastruktury ekosystemu
Innym ważnym problemem wymagającym rozwiązania jest dostępność infrastruktury dla firm biotechnologicznych. Choć Polska skorzystała z istotnych inwestycji w infrastrukturę, w tym w ośrodki przeznaczone do badań i rozwoju oraz sprzęt, nadal dostęp do profesjonalnych laboratoriów przeznaczonych do przemysłowego użytku jest ograniczony. Obecnie istniejące ośrodki tego typu są pełne, a duża część dostępnej infrastruktury oraz specjalistycznego sprzętu znajduje się aktualnie na terenie szkół wyższych i jest niedostępna dla komercyjnych firm.
Rekomendacje autorów raportu, wynikające z badania otoczenia rynkowego oraz analizy funkcji katalizatorów innowacji na bazie międzynarodowych przykładów, dotyczące rozwoju polskiego ekosystemu biotechnologicznego są następujące. Warto skoncentrować swoje działania przede wszystkim na inwestycjach w światowej klasy badania naukowe, które wygenerują odpowiedzi na istotne, fundamentalne pytania w dziedzinie nauk przyrodniczych. Tylko i wyłącznie dzięki takiemu podejściu będzie możliwe zdobycie unikalnej wiedzy prowadzącej do prawdziwych, przełomowych innowacji. Obszary naukowe o największym potencjale powinny być wspierane przez sztuczną inteligencję wykorzystywaną w badaniach nad nowymi celami dla leków oraz neurobiologię molekularną.
Równolegle do wspierania najbardziej ambitnych projektów naukowych warto zaangażować się w budowanie rozległego systemu wspierającego tworzenie start‑upów i dialog z przemysłem, w tym zarówno z małymi i średnimi firmami biotechnologicznymi, jak i dużymi, międzynarodowymi korporacjami. Odpowiednimi narzędziami do takich działań powinny być m.in. akcelerator, inkubator i międzynarodowe wydarzenie wokół innowacji biotechnologicznych, które pozwoliłyby na rozszerzenie kontaktów polskich naukowców i start‑upów oraz zainteresowanie inwestorów polskim rynkiem biotechnologicznym. Dzięki takim działaniom w Polsce mogłyby powstawać najlepsze projekty z dziedziny nauk przyrodniczych, a polska nauka stałaby się magnesem przyciągającym przemysł farmaceutyczny oraz inwestorów.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Odpowiedzialność za niedopatrzenia »
Zdrowy pracownik to dobry pracownik – prawo i praktyka
Ochrona zdrowia i troska o BHP są najważniejszymi obowiązkami pracodawców. Nie zwalnia to jednak pracowników z wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z poszanowaniem własnego zdrowia.
