Właściwe oświetlenie biura to jeden z kluczowych czynników decydujących o komforcie wykonywania codziennych obowiązków. Wbrew pozorom nie wystarczy, aby po prostu było jasno. Odpowiednie oświetlenie wymaga znacznie bardziej przemyślanego podejścia.
Partnerem materiału jest Signify.
Nawet w najbardziej prestiżowych i designerskich biurach spotyka się podstawowe błędy w oświetleniu. Najczęściej wynikają one z braku wiedzy na temat tego, jakie możliwości daje światło. Brak ciemności to stanowczo za mało.
Świeci – nie świeci
To najczęstszy model diagnostyczny, weryfikujący, czy oświetlenie w biurze jest prawidłowe. Jeśli świeci, większość osób niemal automatycznie uznaje, że jest tak, jak być powinno, i nie ma sensu dłużej o tym rozmyślać. Ci bardziej dociekliwi sprawdzą jeszcze poziom luksów, natomiast zwykle na tym etapie oczekiwania wobec światła się kończą. Takie podejście do oświetlenia jest bardzo krótkowzroczne i ograniczające, a jego konsekwencje odczuwamy na sobie na co dzień. Bóle głowy, oczu, zmęczenie, depresja, spadek wydajności to potwierdzone wieloma badaniami skutki przebywania w źle oświetlonym miejscu. W 2017 roku trzech naukowców, J. Hall, M. Rosbash i M. Young, otrzymało Nagrodę Nobla za badania nad wpływem światła na regulację zegara biologicznego człowieka.
Okazuje się, że to, jakim światłem się otaczamy i w jakiej dawce je otrzymujemy, ma istotne znaczenie dla gospodarki hormonalnej człowieka, poziomu ciśnienia tętniczego, jakości snu i procesów metabolicznych. Biorąc pod uwagę fakt, że 80% życia spędzamy w budynkach, często z ograniczonym dostępem do światła dziennego, rola oświetlenia sztucznego staje się jeszcze bardziej istotna. Ten aspekt został uwzględniony w jednym z warszawskich biurowców firmy Skanska. W budynku Spark zastosowaliśmy system oświetleniowy, który pozytywnie wpływa na rytm dobowy człowieka.
Barwa światła oraz jego natężenie zmieniają się w trakcie dnia i są uzależnione od jego pory oraz warunków atmosferycznych. Jeśli za oknem jest ciemno, to system automatycznie zwiększy dawkę światła sztucznego, tak aby uzupełnić braki w dostępie do słońca. Rano barwa światła jest bardziej pobudzająca, chłodnobiała, tak jak w południe każdego słonecznego dnia. Z czasem temperatura barwowa staje się coraz cieplejsza, bardziej żółta, a natężenie oświetlenia spada, aby naturalnie wyciszać organizm. Ten sam sygnał wysyła do nas słońce kryjące się za nieboskłonem, a nasz zegar biologiczny nauczył się, jak reagować na takie bodźce pod koniec dnia. Spark jest pierwszym budynkiem w Polsce, który otrzymał certyfikat WELL Building Standard.
Kółko czy kwadrat
Kolejny najczęściej popełniany błąd to dobór oświetlenia tylko pod kątem wizualnym z pominięciem aspektu funkcjonalnego. Przez to rozmowa o oświetleniu w biurze sprowadza się nie do tego, jak może ono wspierać efektywność pracowników, ale do tego, czy lampa jest bardziej okrągła czy kwadratowa. Oczywiście design jest istotny, a projektowane przez znakomitych artystów oprawy stanowią często decydujący element dekoracyjny, ale światło powinno oprócz wymagań estetycznych spełniać także te funkcjonalne. Nie bez powodu zdjęcia niektórych, nawet bardzo nowoczesnych, biur są wykonywane w ciągu dnia. Niestety, po zapaleniu światła ta sama przestrzeń traci swój urok z powodu źle dobranych parametrów świetlnych i czar wysmakowanej architektury pryska.
Statyczne światło w dynamicznym biurze
Z ogromnym zaciekawieniem oglądam nowości na rynku wyposażenia wnętrz, których zadaniem jest wsparcie elastyczności przestrzeni biurowej, której dziś oczekują obie zainteresowane grupy – pracodawca i pracownik. Firmy inwestują w biurka mogące zmieniać wysokość, mobilne ścianki, meble pozwalające na dowolną konfigurację przestrzeni. Jednym słowem, stawiają na dynamikę, która ma odzwierciedlać ich kulturę organizacyjną. Biuro ma umożliwiać zespołom projektowym przemieszczanie się i aranżowanie powierzchni na nowo w trakcie pracy, zgodnie z aktualnymi potrzebami.
Tymczasem o ile biurka, fotele, pufy czy krzesła mają się dostosować, światło już nie. Oświetlenie jest „płaskie” i statyczne. To następny poważny błąd w myśleniu o świetle w biurze. Ono powinno podążać za naszymi potrzebami i aktualną funkcją wnętrza. Powinniśmy nim zarządzać. Odbieranie sobie tej możliwości nie tylko psuje efekt, na którym nam zależało, inwestując w pozostałe mobilne elementy wyposażenia biura. Generuje także dodatkowe koszty. Systemy sterowania to nie tyko zabawa światłem, ale przede wszystkim konkretne oszczędności. Instalacja czujników ruchu, wprowadzenie trybu ekonomicznego (300 lx) w miejscach i w czasie, kiedy światło nie musi świecić z maksymalną mocą, czy wykorzystywanie darmowego oświetlenia - światła naturalnego - to konkretne korzyści. Stosując takie rozwiązania w naszym biurze, zmniejszyliśmy koszty i zużycie energii elektrycznej przez oświetlenie o dodatkowe 30% w porównaniu z instalacjami opraw LED bez systemu sterowania. W dobie rosnących stawek za energię elektryczną każda optymalizacja ma znaczenie.
Światło dla każdego
Pracownicy z pokolenia X, Y i Z mają inne wymagania wobec pracodawcy, w inny sposób podchodzą do rozwiązywania tych samych problemów i pracują w innym tempie. Projektując wnętrze, architekci bardzo często starają się jednocześnie uwzględnić specyfikę firmy, jej profil oraz potrzeby wszystkich tych grup wiekowych. Takie podejście jest rzadkością w ustalaniu koncepcji oświetlenia. To kolejny błąd, który może być brzemienny w skutkach zarówno w zakresie efektywności naszych pracowników, ich zadowolenia z pracy, jak i stanu zdrowia. W 2010 roku przeprowadzono badania, które potwierdziły, że osoby w wieku 40 lat potrzebują niemal dwukrotnie więcej światła, by widzieć tak samo, jak osoba w wieku 20 lat. To pokazuje, jak ważne jest projektowania oświetlenia z myślą o tym, kto będzie z niego korzystał. Zastosowanie tego samego rozwiązania oświetleniowego w kontekście 25- i 50‑latka jest błędem.
Światło a nośnik informacji
Technologia LED to już standard w nowych budynkach komercyjnych, ale na pewno standardem nie jest myślenie o oświetleniu jako o technologii komunikacyjnej. Rzadko kiedy architekci postrzegają światło w kategoriach nośnika informacji, takich jak poziom zanieczyszczenia powietrza, zajętość przestrzeni czy położenie w budynku. Tymczasem innowacyjne systemy oświetlenia integrują się z systemami zarządzania budynkami, klimatyzacją czy systemami audio. Są w stanie pełnić funkcję nawigacji w pomieszczeniach, dostarczać dane lokalizacyjne, informować o ilości osób w pomieszczeniach, na piętrach i w całym budynku, rejestrować ścieżki komunikacyjne, zarządzać dostępami i strefami kontrolnymi, a nawet zastąpić router i przesyłać sygnał internetowy, będąc alternatywą dla Wi‑Fi. Oświetlenie jest już źródłem nie tylko światła, ale wielu informacji, które w niewyobrażalny sposób zwiększają komfort funkcjonowania, efektywność, a nawet bezpieczeństwo w biurze. W sposób oczywisty takie rozwiązania podnoszą także prestiż danej przestrzeni, stając się jej wyróżnikiem – zauważanym zarówno przez naszych pracowników, jak i klientów odwiedzających siedzibę firmy.
Tych i wielu innych błędów w instalacjach oświetleniowych moglibyśmy uniknąć, gdybyśmy o oświetleniu myśleli na początku, a nie na końcu projektu – łącząc bezpośrednio rzut sufitu z pozycją kosztów w budżecie. Oświetlenie nie powinno być kategoryzowane jako ostatni element wykończeniowy, który ważne, aby był, ale nieważne jaki. Takie podejście powoduje lawinę złych decyzji inwestycyjnych, które później ciężko jest naprawić. Im wcześniej zaczniemy rozmawiać o systemie oświetleniowym, tym lepiej biuro będzie wspierało zdrowie, wydajność i zadowolenie pracowników, a właścicielom zapewni solidne oszczędności ekonomiczne.
Przeczytaj pozostałe artykuły raportu »
Twoje nowe narzędzie
Biuro to nie tylko przestrzeń, w której pracujemy. Rozplanowanie budynku, zagospodarowanie powierzchni, ergonomia i estetyka są skutecznymi narzędziami do zarządzania organizacją.
Elastycznie, choć stacjonarnie
Przemiany rynkowe i oczekiwania pracowników coraz częściej wymuszają na pracodawcach zapewnienie dogodnych warunków do współpracy zdalnej.
Miejsce dla każdego
Pracownik powinien mieć elastyczne podejście do klienta i do wykonywania swoich zadań. W ogłoszeniach o pracę często pisze się też o elastycznych godzinach pracy.
Poznawać, rozumieć i udoskonalać
Wiele osób uważa, że gdy w ekspresie jest świeża kawa, drukarki zostały podłączone, a każdy pracownik ma przy czym i na czym usiąść, kończy się projekt nowego biura.
Człowiek w centrum
Przez dekady architekci i deweloperzy koncentrowali się na tworzeniu biurowców maksymalnie oszczędnych i z najbardziej efektywnie wykorzystaną przestrzenią.
Z myślą o pracowniku
Biuro to nie tylko przestrzeń do pracy, ale coraz częściej także narzędzie do rywalizacji o najbardziej poszukiwanych pracowników
